استراتژی Short Risk Reversal چیست؟ راهنمای جامع و ساده

استراتژی Short Risk Reversal یکی از استراتژی‌های پیشرفته در بازار اختیار معامله (Options) است که برای معامله‌گرانی طراحی شده که دیدگاه نزولی قوی نسبت به دارایی پایه (مثل سهام یا شاخص) دارند و می‌خواهند با هزینه کم یا حتی بدون هزینه اولیه از کاهش قیمت سود ببرند. این استراتژی ترکیبی از خرید و فروش قراردادهای اختیار معامله است که ریسک را مدیریت می‌کند و در عین حال پتانسیل سود بالایی ارائه می‌دهد.

بازار هدف استراتژی Short Risk Reversal

استراتژی Short Risk Reversal برای شرایط زیر مناسب است:

• بازار نزولی قوی: وقتی معامله‌گر پیش‌بینی می‌کند که قیمت دارایی پایه (مثل سهام، شاخص یا کالا) به‌طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت.
• معامله‌گران با تجربه متوسط تا حرفه‌ای: این استراتژی به دلیل ترکیب دو قرارداد و ریسک نامحدود در بخش فروش اختیار خرید، برای معامله‌گرانی که با مفاهیم اختیار معامله و مدیریت ریسک آشنا هستند، مناسب است.
• بازارهای با نقدینگی بالا: در بورس ایران، این استراتژی برای قراردادهای اختیار معامله سهام شرکت‌های بزرگ یا شاخص‌هایی با حجم معاملات بالا (مثل شاخص کل) بهتر اجرا می‌شود.
• معامله‌گرانی که به دنبال هزینه کم هستند: این استراتژی می‌تواند با هزینه اولیه صفر یا بسیار کم اجرا شود، که برای کسانی که می‌خواهند با سرمایه محدود سود بالایی کسب کنند، جذاب است.

این استراتژی در بازارهای صعودی یا خنثی توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند منجر به زیان‌های قابل توجهی شود. به دلیل ریسک نامحدود در بخش فروش اختیار خرید (Short Call)، برای مبتدیان مناسب نیست.

روش اجرا استراتژی Short Risk Reversal

استراتژی Short Risk Reversal شامل ترکیب دو قرارداد اختیار معامله با قیمت‌های اعمال متفاوت و معمولاً تاریخ سررسید یکسان است:

1. خرید یک قرارداد اختیار فروش (Buy Put): معمولاً با قیمت اعمال پایین‌تر (Out-of-the-Money یا OTM) برای بهره‌مندی از کاهش قیمت.
2. فروش یک قرارداد اختیار خرید (Sell Call): معمولاً با قیمت اعمال بالاتر (Out-of-the-Money یا OTM) برای تأمین هزینه خرید قرارداد اختیار فروش.

هر دو قرارداد باید:

• روی یک دارایی پایه (مثل سهام یک شرکت یا شاخص) باشند.
• تاریخ سررسید یکسانی داشته باشند.
• معمولاً تعداد یکسانی از سهام (مثلاً ۱۰۰ سهم به ازای هر قرارداد) را پوشش دهند.

مراحل اجرا:

1. تحلیل بازار: مطمئن شوید که دارایی پایه احتمالاً کاهش قیمت قابل توجهی خواهد داشت. از تحلیل تکنیکال یا بنیادی برای تأیید دیدگاه نزولی استفاده کنید.
2. انتخاب قراردادها:
   • قرارداد اختیار فروش: قیمت اعمالی پایین‌تر از قیمت فعلی بازار (OTM) انتخاب کنید که انتظار دارید قیمت دارایی تا سررسید به آن برسد یا از آن عبور کند.
   • قرارداد اختیار خرید: قیمت اعمالی بالاتر از قیمت فعلی بازار (OTM) انتخاب کنید که فکر می‌کنید قیمت دارایی به بالای آن نخواهد رفت.
3. اجرای معامله:
   • یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال پایین‌تر بخرید (پرداخت پرمیوم).
   • همزمان، یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال بالاتر بفروشید (دریافت پرمیوم).
   • هدف این است که پرمیوم دریافتی از فروش اختیار خرید، پرمیوم پرداختی برای خرید اختیار فروش را کاملاً یا تا حد زیادی جبران کند.
4. مدیریت معامله: موقعیت خود را تا سررسید یا بسته شدن زودهنگام (در صورت سود یا تغییر شرایط بازار) نظارت کنید. توجه داشته باشید که فروش اختیار خرید ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام (Assignment Risk) شود.

مثال ساده:

فرض کنید سهام شرکت X با قیمت فعلی ۱۰۰۰ تومان معامله می‌شود و شما پیش‌بینی می‌کنید که قیمت تا یک ماه آینده به ۸۰۰ تومان یا کمتر برسد. بنابراین:

• یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۹۰۰ تومان می‌خرید و ۴۰ تومان پرمیوم پرداخت می‌کنید.
• یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۱۰۰ تومان می‌فروشید و ۴۰ تومان پرمیوم دریافت می‌کنید.
• پرمیوم خالص پرداختی = ۴۰ – ۴۰ = ۰ تومان (هزینه صفر).
• هزینه کل برای ۱۰۰ سهم = ۰ تومان.

منطق معامله‌گر از انجام Short Risk Reversal

معامله‌گر با اجرای این استراتژی به دلایل زیر وارد معامله می‌شود:

• دیدگاه نزولی قوی: معامله‌گر معتقد است که قیمت دارایی پایه تا سررسید قرارداد به‌طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت و قرارداد اختیار فروش سودآور خواهد شد.
• هزینه اولیه صفر یا کم: فروش قرارداد اختیار خرید، پرمیوم دریافتی را فراهم می‌کند که هزینه خرید قرارداد اختیار فروش را جبران می‌کند، در نتیجه معامله با هزینه کم یا بدون هزینه اجرا می‌شود.
• اهرم مالی (Leverage): این استراتژی امکان کسب سود بالا با سرمایه اولیه بسیار کم یا صفر را فراهم می‌کند، مشابه فروش مستقیم سهام (Short Selling)، اما با ریسک مدیریت‌شده.
• جایگزین فروش مستقیم سهام: این استراتژی رفتاری مشابه فروش استقراضی سهام ایجاد می‌کند، اما بدون نیاز به قرض گرفتن سهام یا پرداخت هزینه‌های مرتبط با فروش استقراضی.

این استراتژی به معامله‌گر اجازه می‌دهد با هزینه کم یا صفر از کاهش قیمت دارایی سود ببرد، اما نیازمند دقت در انتخاب قیمت‌های اعمال و مدیریت ریسک است.

روش محاسبه بیشینه سود

بیشینه سود در استراتژی Short Risk Reversal محدود است، زیرا سود به کاهش قیمت دارایی تا صفر محدود می‌شود. فرمول تقریبی سود به‌صورت زیر است:

سود = [(قیمت اعمال قرارداد فروش – قیمت دارایی پایه در سررسید) – پرمیوم خالص پرداختی] × تعداد سهام

مثال:

اگر قیمت سهام در سررسید به ۸۰۰ تومان برسد:

• قیمت اعمال قرارداد فروش = ۹۰۰ تومان.
• پرمیوم خالص پرداختی = ۰ تومان.
• سود به ازای هر سهم = (۹۰۰ – ۸۰۰) – ۰ = ۱۰۰ تومان.
• برای ۱۰۰ سهم، سود = ۱۰۰ × ۱۰۰ = ۱۰۰۰۰ تومان.

اگر قیمت سهام به ۶۰۰ تومان برسد، سود به ازای هر سهم = (۹۰۰ – ۶۰۰) – ۰ = ۳۰۰ تومان، و برای ۱۰۰ سهم = ۳۰۰۰۰ تومان. حداکثر سود تئوریک زمانی رخ می‌دهد که قیمت دارایی به صفر برسد، یعنی (۹۰۰ – ۰) × ۱۰۰ = ۹۰۰۰۰ تومان.

روش محاسبه بیشینه زیان

بیشینه زیان در استراتژی Short Risk Reversal نامحدود است، زیرا اگر قیمت دارایی پایه به شدت افزایش یابد، زیان ناشی از قرارداد اختیار خرید فروخته‌شده می‌تواند بسیار بزرگ باشد. فرمول تقریبی زیان به‌صورت زیر است:

زیان = [(قیمت دارایی پایه در سررسید – قیمت اعمال قرارداد خرید) + پرمیوم خالص پرداختی] × تعداد سهام

مثال:

اگر قیمت سهام در سررسید به ۱۲۰۰ تومان برسد:

• قیمت اعمال قرارداد خرید = ۱۱۰۰ تومان.
• پرمیوم خالص پرداختی = ۰ تومان.
• زیان به ازای هر سهم = (۱۲۰۰ – ۱۱۰۰) + ۰ = ۱۰۰ تومان.
• برای ۱۰۰ سهم، زیان = ۱۰۰ × ۱۰۰ = ۱۰۰۰۰ تومان.

اگر قیمت سهام به ۱۵۰۰ تومان برسد، زیان به ازای هر سهم = (۱۵۰۰ – ۱۱۰۰) + ۰ = ۴۰۰ تومان، و برای ۱۰۰ سهم = ۴۰۰۰۰ تومان. این نشان‌دهنده ریسک نامحدود در صورت افزایش شدید قیمت است.

نقاط سربه‌سر (Break-Even Points)

نقطه سربه‌سر در استراتژی Short Risk Reversal به تفاوت قیمت‌های اعمال و پرمیوم خالص بستگی دارد. به‌طور کلی، نقطه سربه‌سر تقریبی به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

نقطه سربه‌سر = قیمت اعمال قرارداد فروش – پرمیوم خالص پرداختی

مثال:

• قیمت اعمال قرارداد فروش = ۹۰۰ تومان.
• پرمیوم خالص پرداختی = ۰ تومان.
• نقطه سربه‌سر = ۹۰۰ – ۰ = ۹۰۰ تومان.

اگر قیمت دارایی پایه در زمان سررسید ۹۰۰ تومان باشد، معامله‌گر نه سود می‌کند و نه زیان می‌بیند. اگر قیمت پایین‌تر از ۹۰۰ تومان باشد، سود کسب می‌شود، و اگر بالاتر از ۱۱۰۰ تومان باشد، زیان رخ می‌دهد (با توجه به قرارداد خرید).

مزایا و معایب استراتژی Short Risk Reversal

مزایا:

• سود محدود اما قابل توجه: امکان کسب سود بالا در صورت کاهش شدید قیمت دارایی.
• هزینه صفر یا کم: پرمیوم دریافتی از فروش اختیار خرید می‌تواند هزینه خرید اختیار فروش را جبران کند.
• اهرم مالی: امکان کسب سود بالا با سرمایه اولیه صفر یا بسیار کم.
• جایگزین فروش استقراضی: رفتار مشابه فروش مستقیم سهام بدون نیاز به قرض گرفتن سهام.

معایب:

• ریسک نامحدود: افزایش شدید قیمت دارایی می‌تواند منجر به زیان‌های بزرگ شود.
• ریسک تخصیص زودهنگام: فروش اختیار خرید ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام شود، به‌ویژه اگر قرارداد در پول (In-the-Money) باشد.
• پیچیدگی: نیازمند درک دقیق بازار و مدیریت ریسک است.
• حساسیت به نوسانات: تغییرات در نوسانات بازار (Implied Volatility) می‌تواند بر پرمیوم قراردادها اثر بگذارد.

نکات کلیدی برای معامله‌گران در ایران

• نقدینگی بازار: اطمینان حاصل کنید که دارایی پایه (مثل سهام شرکت‌های بزرگ) نقدینگی کافی برای اجرای قراردادهای اختیار معامله دارد.
• وجه تضمین: فروش قرارداد اختیار خرید نیازمند وجه تضمین است. موجودی حساب خود را بررسی کنید.
• سبک اروپایی: قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولاً به سبک اروپایی هستند، یعنی فقط در سررسید قابل اعمال‌اند، که می‌تواند ریسک تخصیص زودهنگام را کاهش دهد.
• مدیریت ریسک: به دلیل ریسک نامحدود، از ابزارهای مدیریت ریسک مانند حد ضرر (Stop Loss) یا تنظیم زودهنگام موقعیت استفاده کنید.
• شبیه‌سازی: قبل از اجرا، استراتژی را در حساب دمو یا با ابزارهای تحلیلی تست کنید.
• توجه به زمان و نوسانات: کاهش ارزش زمانی (Time Decay) و تغییرات در نوسانات بازار می‌توانند بر قرارداد خریداری‌شده اثر بگذارند.

جمع‌بندی

استراتژی Short Risk Reversal یک روش پیشرفته برای معامله‌گرانی است که دیدگاه نزولی قوی نسبت به بازار دارند و می‌خواهند با هزینه صفر یا کم از کاهش قیمت دارایی سود ببرند. این استراتژی با ترکیب خرید اختیار فروش و فروش اختیار خرید، امکان سود محدود اما قابل توجه را فراهم می‌کند، اما ریسک نامحدود آن نیازمند تجربه و مدیریت دقیق است. با درک بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله، و محاسبات سود، زیان و نقاط سربه‌سر، می‌توانید این استراتژی را با احتیاط در بازار ایران پیاده کنید.

بیش از ۸۰ استراتژی با مثال از نماد های واقعی بازار در دوره نجوا آمده است