استراتژی Long Christmas Tree Spread with Puts چیست؟ راهنمای جامع و ساده

استراتژی Long Christmas Tree Spread with Puts یک استراتژی پیشرفته در بازار اختیار معامله (Options) است که ترکیبی از خرید و فروش قراردادهای اختیار فروش (Put Options) با قیمت‌های اعمال (Strike Prices) متفاوت و تاریخ سررسید یکسان است. این استراتژی برای معامله‌گرانی طراحی شده که دیدگاه نزولی نسبت به دارایی پایه (مثل سهام) دارند و انتظار دارند قیمت سهام به‌طور قابل توجهی کاهش یابد، اما می‌خواهند هزینه ورودی را پایین نگه دارند. این استراتژی به دلیل شکل نمودار سود و زیان که شبیه درخت کریسمس است، به این نام شناخته می‌شود. Long Christmas Tree Spread with Puts ریسک محدودی دارد، اما سود آن نیز محدود است.

بازار هدف استراتژی Long Christmas Tree Spread with Puts

استراتژی Long Christmas Tree Spread with Puts برای شرایط زیر مناسب است:

• بازار نزولی: وقتی معامله‌گر پیش‌بینی می‌کند که قیمت سهام به‌طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت، اما نه به‌صورت افراطی (به زیر قیمت اعمال پایین‌ترین قرارداد).
• معامله‌گران با تجربه متوسط تا حرفه‌ای: این استراتژی به دلیل پیچیدگی در انتخاب قیمت‌های اعمال و مدیریت چندین قرارداد، برای معامله‌گرانی که با مفاهیم اختیار معامله آشنا هستند، مناسب است.
• بازارهای با نقدینگی بالا: در بورس ایران، این استراتژی برای سهام شرکت‌های بزرگ با حجم معاملات بالا (مثل سهام بانکی، پتروشیمی یا فلزی) که قراردادهای اختیار معامله فعال دارند، بهتر اجرا می‌شود.
• معامله‌گرانی که به دنبال ریسک محدود هستند: کسانی که می‌خواهند با هزینه ورودی پایین و ریسک کنترل‌شده از کاهش قیمت سود ببرند، از این استراتژی استقبال می‌کنند.

این استراتژی در بازارهای صعودی یا خنثی با نوسانات کم توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند منجر به زیان شود. همچنین، برای مبتدیان بدون تجربه کافی مناسب نیست.

روش اجرا استراتژی Long Christmas Tree Spread with Puts

استراتژی Long Christmas Tree Spread with Puts شامل ترکیب چهار قرارداد اختیار فروش با قیمت‌های اعمال متفاوت و تاریخ سررسید یکسان است. ساختار معمول به‌صورت زیر است:

1. خرید یک قرارداد اختیار فروش (Buy Put): با قیمت اعمال بالاتر (At-the-Money یا ATM یا نزدیک به قیمت فعلی سهام) برای بهره‌مندی از کاهش قیمت.
2. فروش یک قرارداد اختیار فروش (Sell Put): با قیمت اعمال پایین‌تر (Out-of-the-Money یا OTM) برای کاهش هزینه ورودی.
3. فروش یک قرارداد اختیار فروش (Sell Put): با قیمت اعمال حتی پایین‌تر (OTM بیشتر) برای دریافت پرمیوم اضافی.
4. خرید یک قرارداد اختیار فروش (Buy Put): با قیمت اعمال پایین‌ترین (OTM بسیار پایین) برای محدود کردن ریسک در کاهش‌های شدید قیمت.

هر قرارداد باید:

• روی یک دارایی پایه (مثل سهام یک شرکت) باشد.
• تاریخ سررسید یکسانی داشته باشد.
• تعداد سهام تحت پوشش یکسان باشد (مثلاً ۱۰۰ سهم برای هر قرارداد).

مراحل اجرا:

1. تحلیل بازار: مطمئن شوید که سهام احتمالاً کاهش قابل توجهی خواهد داشت، اما به زیر قیمت اعمال پایین‌ترین قرارداد (OTM بسیار پایین) نخواهد رسید. از تحلیل تکنیکال یا بنیادی برای تأیید دیدگاه نزولی استفاده کنید.
2. انتخاب سهام و قراردادها:
   • سهام: سهامی با نقدینگی بالا و قراردادهای اختیار معامله فعال انتخاب کنید.
   • قرارداد خرید اول: قیمت اعمالی نزدیک به قیمت فعلی (ATM) برای سود در کاهش قیمت.
   • قراردادهای فروش: قیمت‌های اعمالی پایین‌تر (OTM و OTM بیشتر) برای دریافت پرمیوم.
   • قرارداد خرید دوم: قیمت اعمالی بسیار پایین (OTM بسیار پایین) برای پوشش ریسک.
3. اجرای معامله:
   • یک قرارداد Put با قیمت اعمال بالاتر بخرید (پرداخت پرمیوم).
   • دو قرارداد Put با قیمت‌های اعمال پایین‌تر بفروشید (دریافت پرمیوم).
   • یک قرارداد Put با قیمت اعمال پایین‌ترین بخرید (پرداخت پرمیوم).
4. مدیریت معامله: موقعیت را تا سررسید یا بسته شدن زودهنگام (در صورت سود یا تغییر شرایط بازار) نظارت کنید. توجه داشته باشید که فروش قراردادهای Put ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام (Assignment Risk) شود.

مثال ساده:

فرض کنید سهام شرکت X با قیمت فعلی ۱۰۰۰ تومان معامله می‌شود و شما انتظار دارید قیمت تا یک ماه آینده به حدود ۹۰۰ تومان کاهش یابد. بنابراین:

• یک قرارداد Put با قیمت اعمال ۱۰۰۰ تومان (ATM) به قیمت ۶۰ تومان می‌خرید.
• یک قرارداد Put با قیمت اعمال ۹۵۰ تومان (OTM) به قیمت ۳۰ تومان می‌فروشید.
• یک قرارداد Put با قیمت اعمال ۹۰۰ تومان (OTM بیشتر) به قیمت ۱۵ تومان می‌فروشید.
• یک قرارداد Put با قیمت اعمال ۸۵۰ تومان (OTM بسیار پایین) به قیمت ۵ تومان می‌خرید.
• جریان نقدی خالص = (۳۰ + ۱۵) – (۶۰ + ۵) = ۴۵ – ۶۵ = -۲۰ تومان (هزینه خالص یا Net Debit) به ازای هر سهم.
• برای ۱۰۰ سهم، هزینه خالص = ۲۰ × ۱۰۰ = ۲۰۰۰ تومان.

منطق معامله‌گر از انجام Long Christmas Tree Spread with Puts

معامله‌گر با اجرای این استراتژی به دلایل زیر وارد معامله می‌شود:

• دیدگاه نزولی: معامله‌گر معتقد است که قیمت سهام تا سررسید به محدوده‌ای نزدیک به قیمت‌های اعمال میانی (۹۵۰ یا ۹۰۰ تومان) کاهش خواهد یافت، اما به زیر قیمت اعمال پایین‌ترین (۸۵۰ تومان) نخواهد رسید.
• هزینه ورودی پایین: فروش دو قرارداد Put هزینه خرید دو قرارداد Put را جبران می‌کند، که هزینه کلی را کاهش می‌دهد.
• ریسک محدود: قرارداد خریداری‌شده با قیمت اعمال پایین‌ترین (۸۵۰) ریسک را در کاهش‌های شدید قیمت محدود می‌کند.
• بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده (OTM) با نزدیک شدن به سررسید ارزش زمانی خود را از دست می‌دهند، که به نفع معامله‌گر است.
• ساختار نامتقارن سود: این استراتژی امکان سود قابل توجه در کاهش‌های متوسط را فراهم می‌کند، در حالی که زیان در سناریوهای نامطلوب محدود است.

این استراتژی به معامله‌گر امکان می‌دهد با هزینه کم و ریسک کنترل‌شده از کاهش قابل توجه قیمت سهام سود ببرد، اما نیازمند پیش‌بینی دقیق است.

روش محاسبه بیشینه سود

بیشینه سود در استراتژی Long Christmas Tree Spread with Puts محدود است و زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام در سررسید برابر یا نزدیک به قیمت اعمال میانی پایین‌تر (دومین قرارداد فروخته‌شده) باشد. فرمول تقریبی سود به‌صورت زیر است:

بیشینه سود = [(قیمت اعمال بالا – قیمت اعمال میانی پایین‌تر) – هزینه خالص (Net Debit)] × تعداد سهام

مثال:

• قیمت اعمال بالا = ۱۰۰۰ تومان.
• قیمت اعمال میانی پایین‌تر (دومین Put فروخته‌شده) = ۹۰۰ تومان.
• هزینه خالص = ۲۰ تومان.
• بیشینه سود به ازای هر سهم = (۱۰۰۰ – ۹۰۰) – ۲۰ = ۱۰۰ – ۲۰ = ۸۰ تومان.
• برای ۱۰۰ سهم، بیشینه سود = ۸۰ × ۱۰۰ = ۸۰۰۰ تومان.

این سود زمانی محقق می‌شود که قیمت سهام در سررسید حدود ۹۰۰ تومان باشد، زیرا قرارداد خریداری‌شده (۱۰۰۰) حداکثر سود را ایجاد می‌کند، قراردادهای فروخته‌شده (۹۵۰ و ۹۰۰) بی‌ارزش یا در نقطه سربه‌سر هستند و قرارداد خریداری‌شده (۸۵۰) بی‌ارزش است.

روش محاسبه بیشینه زیان

بیشینه زیان در استراتژی Long Christmas Tree Spread with Puts محدود است و برابر با هزینه خالص (Net Debit) پرداختی برای ورود به معامله است. این زیان در دو حالت رخ می‌دهد:

• افزایش قیمت سهام: وقتی قیمت سهام به بالای قیمت اعمال بالاترین قرارداد (۱۰۰۰ تومان) برسد.
• کاهش شدید قیمت سهام: وقتی قیمت سهام به زیر قیمت اعمال پایین‌ترین قرارداد (۸۵۰ تومان) برسد.

بیشینه زیان = هزینه خالص (Net Debit) × تعداد سهام

مثال:

• هزینه خالص = ۲۰ تومان.
• برای ۱۰۰ سهم، بیشینه زیان = ۲۰ × ۱۰۰ = ۲۰۰۰ تومان.

این زیان زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام در سررسید بیشتر از ۱۰۰۰ تومان یا کمتر از ۸۵۰ تومان باشد، زیرا تمام قراردادها بی‌ارزش می‌شوند یا سود قراردادها با زیان قراردادهای دیگر خنثی می‌شود.

نقاط سربه‌سر (Break-Even Points)

استراتژی Long Christmas Tree Spread with Puts معمولاً دو نقطه سربه‌سر دارد، یکی در سمت نزولی و دیگری در سمت صعودی. این نقاط به‌صورت زیر محاسبه می‌شوند:

1. نقطه سربه‌سر بالایی:
   نقطه سربه‌سر بالا = قیمت اعمال بالا – هزینه خالص
2. نقطه سربه‌سر پایینی:
   نقطه سربه‌سر پایین = قیمت اعمال پایین‌ترین + هزینه خالص

مثال:

• قیمت اعمال بالا = ۱۰۰۰ تومان.
• قیمت اعمال پایین‌ترین = ۸۵۰ تومان.
• هزینه خالص = ۲۰ تومان.
• نقطه سربه‌سر بالا = ۱۰۰۰ – ۲۰ = ۹۸۰ تومان.
• نقطه سربه‌سر پایین = ۸۵۰ + ۲۰ = ۸۷۰ تومان.

اگر قیمت سهام در زمان سررسید بین ۸۷۰ و ۹۸۰ تومان باشد، معامله‌گر سود کسب می‌کند (تا سقف بیشینه سود). خارج از این محدوده، زیان محدود به هزینه خالص است.

مزایا و معایب استراتژی Long Christmas Tree Spread with Puts

مزایا:

• ریسک محدود: زیان حداکثر به هزینه خالص (Net Debit) محدود است.
• هزینه پایین: فروش دو قرارداد Put هزینه خرید قراردادها را جبران می‌کند.
• سود در کاهش قیمت: امکان سود قابل توجه در کاهش‌های متوسط قیمت.
• بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده با نزدیک شدن به سررسید ارزش خود را از دست می‌دهند.
• مناسب برای بازارهای نزولی: در شرایط کاهش قیمت عملکرد خوبی دارد.

معایب:

• سود محدود: سود حداکثر به محدوده قیمت اعمال میانی وابسته است.
• پیچیدگی: نیازمند درک دقیق بازار و تنظیم صحیح قیمت‌های اعمال است.
• ریسک تخصیص زودهنگام: فروش قراردادهای Put ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام شود.
• هزینه‌های معاملاتی: شامل چهار قرارداد است که کارمزدهای بالاتری نسبت به استراتژی‌های ساده‌تر دارد.
• نیاز به پیش‌بینی دقیق: موفقیت به پیش‌بینی صحیح محدوده قیمتی وابسته است.

نکات کلیدی برای معامله‌گران در ایران

• نقدینگی بازار: اطمینان حاصل کنید که سهام و قراردادهای اختیار معامله نقدینگی کافی دارند تا اجرای استراتژی بدون مشکل انجام شود.
• وجه تضمین: فروش قراردادهای Put نیازمند وجه تضمین است. موجودی حساب خود را بررسی کنید.
• سبک اروپایی: قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولاً به سبک اروپایی هستند، یعنی فقط در سررسید قابل اعمال‌اند، که می‌تواند ریسک تخصیص زودهنگام را کاهش دهد.
• مدیریت ریسک: از ابزارهای مدیریت ریسک مانند نظارت فعال بر بازار و تنظیم زودهنگام موقعیت در صورت افزایش نوسانات استفاده کنید.
• شبیه‌سازی: قبل از اجرا، استراتژی را در حساب دمو یا با ابزارهای تحلیلی تست کنید.
• توجه به نوسانات: افزایش نوسانات بازار (Implied Volatility) می‌تواند ارزش قراردادهای فروخته‌شده را افزایش دهد و ریسک را بالا ببرد. این استراتژی در شرایط نوسانات متوسط بهتر عمل می‌کند.

جمع‌بندی

استراتژی Long Christmas Tree Spread with Puts یک روش پیشرفته برای معامله‌گرانی است که دیدگاه نزولی نسبت به بازار دارند و می‌خواهند با هزینه کم و ریسک محدود از کاهش قابل توجه قیمت سهام سود ببرند. این استراتژی با ترکیب خرید و فروش قراردادهای Put با قیمت‌های اعمال متفاوت، امکان سود در کاهش‌های متوسط را فراهم می‌کند، اما نیازمند پیش‌بینی دقیق و مدیریت فعال است. با درک بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله، و محاسبات سود، زیان و نقاط سربه‌سر، می‌توانید این استراتژی را با احتیاط در بازار ایران پیاده کنید.

بیش از ۸۰ استراتژی با مثال از نماد های واقعی بازار در دوره نجوا آمده است