استراتژی Covered Put چیست؟ راهنمای جامع و ساده

استراتژی Covered Put یکی از استراتژی‌های پیشرفته در بازار اختیار معامله (Options) است که برای معامله‌گرانی طراحی شده که دیدگاه نزولی یا خنثی نسبت به دارایی پایه (مثل سهام یا شاخص) دارند و می‌خواهند از دریافت پرمیوم اولیه سود ببرند یا سهام را با قیمتی بالاتر از بازار به‌صورت استقراضی بفروشند. این استراتژی ترکیبی از فروش استقراضی سهام و فروش قرارداد اختیار فروش است که رفتار مشابهی با فروش مستقیم سهام ایجاد می‌کند، اما با درآمد اضافی از پرمیوم. در این مقاله، با زبانی ساده و با رعایت اصول سئو، استراتژی Covered Put را توضیح می‌دهیم و بخش‌های کلیدی شامل بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله‌گر، محاسبه بیشینه سود، بیشینه زیان و نقاط سربه‌سر را بررسی می‌کنیم.

بازار هدف استراتژی Covered Put

استراتژی Covered Put برای شرایط زیر مناسب است:

• بازار نزولی یا خنثی: وقتی معامله‌گر پیش‌بینی می‌کند که قیمت دارایی پایه (مثل سهام یا شاخص) کاهش خواهد یافت یا ثابت خواهد ماند.
• معامله‌گران با تجربه متوسط تا حرفه‌ای: این استراتژی به دلیل ترکیب فروش استقراضی سهام و فروش قرارداد اختیار فروش، برای معامله‌گرانی که با مفاهیم اختیار معامله، فروش استقراضی و مدیریت ریسک آشنا هستند، مناسب است.
• بازارهای با نقدینگی بالا: در بورس ایران، این استراتژی برای سهام شرکت‌های بزرگ با حجم معاملات بالا (مثل سهام بانکی، پتروشیمی یا فلزی) که قراردادهای اختیار معامله فعال دارند، بهتر اجرا می‌شود.
• معامله‌گرانی که به دنبال درآمد از پرمیوم هستند: کسانی که می‌خواهند از پرمیوم قرارداد اختیار فروش سود ببرند و همزمان از کاهش قیمت سهام بهره‌مند شوند، از این استراتژی استقبال می‌کنند.

این استراتژی در بازارهای صعودی قوی توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند منجر به زیان‌های قابل توجهی شود. همچنین، به دلیل پیچیدگی و نیاز به دسترسی به فروش استقراضی، برای مبتدیان مناسب نیست.

روش اجرا استراتژی Covered Put

استراتژی Covered Put شامل ترکیب فروش استقراضی سهام با فروش یک قرارداد اختیار فروش است:

1. فروش استقراضی سهام (Short Stock): قرض گرفتن و فروش تعداد مشخصی از سهام (مثلاً ۱۰۰ سهم) برای ایجاد موقعیت نزولی.
2. فروش یک قرارداد اختیار فروش (Sell Put): با قیمت اعمال (Strike Price) معمولاً پایین‌تر از قیمت فعلی سهام (Out-of-the-Money یا OTM) برای دریافت پرمیوم و افزایش درآمد.

هر دو بخش باید:

• روی یک دارایی پایه (مثل سهام یک شرکت) باشند.
• قرارداد اختیار فروش تاریخ سررسیدی متناسب با افق زمانی معامله‌گر داشته باشد.
• تعداد سهام فروخته‌شده به‌صورت استقراضی با تعداد سهام تحت پوشش قرارداد اختیار فروش (مثلاً ۱۰۰ سهم) هماهنگ باشد.

مراحل اجرا:

1. تحلیل بازار: مطمئن شوید که دارایی پایه احتمالاً کاهش قیمت خواهد داشت یا ثابت خواهد ماند. از تحلیل تکنیکال یا بنیادی برای تأیید دیدگاه نزولی یا خنثی استفاده کنید.
2. انتخاب سهام و قرارداد:
   • سهام: سهامی را انتخاب کنید که انتظار کاهش یا ثبات قیمت آن را دارید و امکان فروش استقراضی آن از طریق کارگزار فراهم باشد.
   • قرارداد اختیار فروش: قیمت اعمالی پایین‌تر از قیمت فعلی سهام (OTM) انتخاب کنید که فکر می‌کنید قیمت سهام به زیر آن نخواهد رفت.
3. اجرای معامله:
   • تعداد مشخصی از سهام را به‌صورت استقراضی بفروشید (دریافت وجه فروش).
   • همزمان، یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال مشخص بفروشید (دریافت پرمیوم).
4. مدیریت معامله: موقعیت خود را تا سررسید قرارداد یا بسته شدن زودهنگام (در صورت سود یا تغییر شرایط بازار) نظارت کنید. توجه داشته باشید که فروش استقراضی ممکن است هزینه‌های بهره (Borrowing Costs) یا الزامات حاشیه (Margin Requirements) داشته باشد، و فروش اختیار فروش ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام (Assignment Risk) شود.

مثال ساده:

فرض کنید سهام شرکت X با قیمت فعلی ۱۰۰۰ تومان معامله می‌شود و شما پیش‌بینی می‌کنید که قیمت تا یک ماه آینده به ۹۰۰ تومان یا کمتر برسد یا ثابت بماند. بنابراین:

• ۱۰۰ سهم از شرکت X را به‌صورت استقراضی با قیمت ۱۰۰۰ تومان می‌فروشید (درآمد = ۱۰۰۰ × ۱۰۰ = ۱۰۰۰۰۰ تومان).
• یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۹۰۰ تومان می‌فروشید و ۵۰ تومان پرمیوم دریافت می‌کنید (درآمد = ۵۰ × ۱۰۰ = ۵۰۰۰ تومان).
• درآمد کل اولیه = ۱۰۰۰۰۰ + ۵۰۰۰ = ۱۰۵۰۰۰ تومان.

منطق معامله‌گر از انجام Covered Put

معامله‌گر با اجرای این استراتژی به دلایل زیر وارد معامله می‌شود:

• دیدگاه نزولی یا خنثی: معامله‌گر معتقد است که قیمت سهام کاهش خواهد یافت یا ثابت خواهد ماند، که باعث سود از فروش استقراضی و حفظ پرمیوم دریافتی از قرارداد اختیار فروش می‌شود.
• دریافت پرمیوم اولیه: فروش قرارداد اختیار فروش، پرمیوم نقدی فراهم می‌کند که درآمد معامله را افزایش می‌دهد.
• افزایش بازده نزولی: ترکیب فروش استقراضی و فروش اختیار فروش، امکان کسب سود بیشتر نسبت به فروش استقراضی به‌تنهایی را فراهم می‌کند.
• مدیریت ریسک: اگر قیمت سهام به زیر قیمت اعمال کاهش یابد، معامله‌گر سهام را با قیمت اعمال خریداری می‌کند، اما پرمیوم دریافتی و سود فروش استقراضی می‌توانند زیان را کاهش دهند.

این استراتژی به معامله‌گر اجازه می‌دهد با دریافت پرمیوم و بهره‌مندی از کاهش قیمت، درآمد خود را بهینه کند، اما نیازمند دسترسی به فروش استقراضی و مدیریت دقیق ریسک است.

روش محاسبه بیشینه سود

بیشینه سود در استراتژی Covered Put محدود است و برابر است با مجموع پرمیوم دریافتی و تفاوت بین قیمت فروش استقراضی سهام و قیمت اعمال قرارداد اختیار فروش. فرمول تقریبی سود به‌صورت زیر است:

بیشینه سود = [(قیمت فروش استقراضی سهام – قیمت اعمال قرارداد فروش) + پرمیوم دریافتی] × تعداد سهام

مثال:

• قیمت فروش استقراضی = ۱۰۰۰ تومان.
• قیمت اعمال قرارداد فروش = ۹۰۰ تومان.
• پرمیوم دریافتی = ۵۰ تومان.
• بیشینه سود به ازای هر سهم = (۱۰۰۰ – ۹۰۰) + ۵۰ = ۱۵۰ تومان.
• برای ۱۰۰ سهم، بیشینه سود = ۱۵۰ × ۱۰۰ = ۱۵۰۰۰ تومان.

این سود زمانی محقق می‌شود که قیمت سهام در زمان سررسید پایین‌تر یا برابر با قیمت اعمال (۹۰۰ تومان) باشد، زیرا قرارداد اختیار فروش اعمال می‌شود و معامله‌گر سهام را با قیمت ۹۰۰ تومان خریداری می‌کند، اما پرمیوم و سود فروش استقراضی حفظ می‌شود.

روش محاسبه بیشینه زیان

بیشینه زیان در استراتژی Covered Put نامحدود است، زیرا اگر قیمت سهام به شدت افزایش یابد، زیان ناشی از فروش استقراضی می‌تواند بسیار بزرگ باشد. فرمول تقریبی زیان به‌صورت زیر است:

زیان = [(قیمت سهام در سررسید – قیمت فروش استقراضی) – پرمیوم دریافتی] × تعداد سهام

مثال:

اگر قیمت سهام در سررسید به ۱۲۰۰ تومان برسد:

• قیمت فروش استقراضی = ۱۰۰۰ تومان.
• پرمیوم دریافتی = ۵۰ تومان.
• زیان به ازای هر سهم = (۱۲۰۰ – ۱۰۰۰) – ۵۰ = ۱۵۰ تومان.
• برای ۱۰۰ سهم، زیان = ۱۵۰ × ۱۰۰ = ۱۵۰۰۰ تومان.

اگر قیمت سهام به ۱۵۰۰ تومان برسد، زیان به ازای هر سهم = (۱۵۰۰ – ۱۰۰۰) – ۵۰ = ۴۵۰ تومان، و برای ۱۰۰ سهم = ۴۵۰۰۰ تومان. این نشان‌دهنده ریسک نامحدود در صورت افزایش شدید قیمت است.

نقاط سربه‌سر (Break-Even Points)

نقطه سربه‌سر قیمتی است که در آن معامله نه سود می‌دهد و نه زیان. در استراتژی Covered Put، نقطه سربه‌سر به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

نقطه سربه‌سر = قیمت فروش استقراضی + پرمیوم دریافتی

مثال:

• قیمت فروش استقراضی = ۱۰۰۰ تومان.
• پرمیوم دریافتی = ۵۰ تومان.
• نقطه سربه‌سر = ۱۰۰۰ + ۵۰ = ۱۰۵۰ تومان.

اگر قیمت سهام در زمان سررسید ۱۰۵۰ تومان باشد، معامله‌گر نه سود می‌کند و نه زیان می‌بیند. اگر قیمت پایین‌تر از ۱۰۵۰ تومان باشد، سود کسب می‌شود (تا سقف بیشینه سود)، و اگر بالاتر باشد، زیان رخ می‌دهد.

مزایا و معایب استراتژی Covered Put

مزایا:

• دریافت پرمیوم اولیه: پرمیوم قرارداد اختیار فروش درآمد فوری فراهم می‌کند.
• سود در بازار نزولی یا خنثی: مناسب برای پیش‌بینی کاهش یا ثبات قیمت سهام.
• افزایش بازده: ترکیب فروش استقراضی و فروش اختیار فروش، سود بالقوه را نسبت به فروش استقراضی به‌تنهایی افزایش می‌دهد.
• انعطاف‌پذیری: امکان تنظیم یا خروج زودهنگام از معامله در صورت تغییر شرایط بازار.

معایب:

• ریسک نامحدود: افزایش شدید قیمت سهام می‌تواند منجر به زیان‌های بزرگ شود.
• نیاز به فروش استقراضی: دسترسی به فروش استقراضی ممکن است محدود باشد و هزینه‌های بهره یا الزامات حاشیه داشته باشد.
• ریسک تخصیص زودهنگام: فروش اختیار فروش ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام سهام شود، به‌ویژه اگر قرارداد در پول (In-the-Money) باشد.
• پیچیدگی: نیازمند درک دقیق بازار، فروش استقراضی و مدیریت ریسک است.

نکات کلیدی برای معامله‌گران در ایران

• دسترسی به فروش استقراضی: اطمینان حاصل کنید که کارگزار شما امکان فروش استقراضی سهام را فراهم می‌کند و هزینه‌های مرتبط (مانند بهره قرض) را بررسی کنید.
• نقدینگی بازار: سهام و قراردادهای اختیار معامله باید نقدینگی کافی داشته باشند تا اجرای استراتژی بدون مشکل انجام شود.
• وجه تضمین: فروش قرارداد اختیار فروش نیازمند وجه تضمین است. موجودی حساب خود را بررسی کنید.
• سبک اروپایی: قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولاً به سبک اروپایی هستند، یعنی فقط در سررسید قابل اعمال‌اند، که می‌تواند ریسک تخصیص زودهنگام را کاهش دهد.
• مدیریت ریسک: به دلیل ریسک نامحدود، از ابزارهای مدیریت ریسک مانند حد ضرر (Stop Loss) یا تنظیم زودهنگام موقعیت استفاده کنید.
• شبیه‌سازی: قبل از اجرا، استراتژی را در حساب دمو یا با ابزارهای تحلیلی تست کنید.

جمع‌بندی

استراتژی Covered Put یک روش پیشرفته برای معامله‌گرانی است که دیدگاه نزولی یا خنثی نسبت به بازار دارند و می‌خواهند با دریافت پرمیوم و بهره‌مندی از کاهش قیمت سهام سود ببرند. این استراتژی با ترکیب فروش استقراضی سهام و فروش قرارداد اختیار فروش، امکان کسب سود محدود اما قابل توجه را فراهم می‌کند، اما ریسک نامحدود آن نیازمند تجربه و مدیریت دقیق است. با درک بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله، و محاسبات سود، زیان و نقاط سربه‌سر، می‌توانید این استراتژی را با احتیاط در بازار ایران پیاده کنید.

بیش از ۸۰ استراتژی با مثال از نماد های واقعی بازار در دوره نجوا آمده است