استراتژی Bull Put Ladder چیست؟ راهنمای جامع و ساده

استراتژی Bull Put Ladder یکی از استراتژی‌های پیشرفته و پیچیده در بازار اختیار معامله (Options) است که برای معامله‌گرانی طراحی شده که دیدگاه صعودی یا خنثی نسبت به دارایی پایه (مثل سهام یا شاخص) دارند و می‌خواهند با دریافت پرمیوم اولیه از ثبات یا افزایش محدود قیمت سود ببرند. این استراتژی ترکیبی از فروش و خرید چندین قرارداد اختیار فروش (Put Options) با قیمت‌های اعمال متفاوت است که ریسک و سود را به‌صورت نامتقارن مدیریت می‌کند.

بازار هدف استراتژی Bull Put Ladder

استراتژی Bull Put Ladder برای شرایط زیر مناسب است:

• بازار صعودی یا خنثی: وقتی معامله‌گر پیش‌بینی می‌کند که قیمت دارایی پایه (مثل سهام یا شاخص) افزایش خواهد یافت یا در محدوده خاصی باقی خواهد ماند و به زیر یک سطح قیمتی خاص کاهش نخواهد یافت.
• معامله‌گران با تجربه حرفه‌ای: این استراتژی به دلیل پیچیدگی، شامل مدیریت چندین قرارداد با قیمت‌های اعمال متفاوت و ریسک نامحدود، برای معامله‌گرانی که با مفاهیم پیشرفته اختیار معامله و مدیریت ریسک آشنا هستند، مناسب است.
• بازارهای با نقدینگی بالا: در بورس ایران، این استراتژی برای قراردادهای اختیار معامله سهام شرکت‌های بزرگ یا شاخص‌هایی با حجم معاملات بالا (مثل شاخص کل) بهتر اجرا می‌شود.
• معامله‌گرانی که به دنبال سود از پرمیوم هستند: کسانی که می‌خواهند از پرمیوم اولیه سود ببرند و آماده مدیریت ریسک‌های پیچیده هستند، از این استراتژی استقبال می‌کنند.

این استراتژی در بازارهای نزولی شدید توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند منجر به زیان‌های قابل توجهی شود. همچنین، به دلیل پیچیدگی و ریسک نامحدود، برای مبتدیان مناسب نیست.

روش اجرا استراتژی Bull Put Ladder

استراتژی Bull Put Ladder شامل ترکیب سه قرارداد اختیار فروش با قیمت‌های اعمال متفاوت و تاریخ سررسید یکسان است:

1. فروش یک قرارداد اختیار فروش (Sell Put): با قیمت اعمال بالاتر (معمولاً At-the-Money یا ATM نزدیک به قیمت فعلی بازار) برای دریافت پرمیوم بالا.
2. خرید یک قرارداد اختیار فروش (Buy Put): با قیمت اعمال پایین‌تر (Out-of-the-Money یا OTM) برای کاهش ریسک در صورت کاهش قیمت.
3. فروش یک قرارداد اختیار فروش دیگر (Sell Put): با قیمت اعمال حتی پایین‌تر (بسیار OTM) برای افزایش پرمیوم دریافتی و تنظیم ساختار سود و زیان.

هر سه قرارداد باید:

• روی یک دارایی پایه (مثل سهام یک شرکت یا شاخص) باشند.
• تاریخ سررسید یکسانی داشته باشند.
• تعداد یکسانی از سهام (مثلاً ۱۰۰ سهم به ازای هر قرارداد) را پوشش دهند.

مراحل اجرا:

1. تحلیل بازار: مطمئن شوید که دارایی پایه احتمالاً افزایش قیمت خواهد داشت یا در محدوده‌ای بالاتر از قیمت اعمال قرارداد فروخته‌شده اولیه باقی خواهد ماند. از تحلیل تکنیکال یا بنیادی برای تأیید دیدگاه صعودی یا خنثی استفاده کنید.
2. انتخاب قراردادها:
   • قرارداد فروشی اول: قیمت اعمالی نزدیک به قیمت فعلی بازار (ATM) انتخاب کنید که پرمیوم بالایی داشته باشد.
   • قرارداد خریدی: قیمت اعمالی پایین‌تر از قرارداد فروشی اول انتخاب کنید که هزینه پرمیوم آن معقول باشد.
   • قرارداد فروشی دوم: قیمت اعمالی بسیار پایین‌تر (بسیار OTM) انتخاب کنید که پرمیوم اضافی فراهم کند.
3. اجرای معامله:
   • یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال بالاتر بفروشید (دریافت پرمیوم).
   • یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال پایین‌تر بخرید (پرداخت پرمیوم).
   • یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال بسیار پایین‌تر بفروشید (دریافت پرمیوم).
4. مدیریت معامله: موقعیت خود را تا سررسید یا بسته شدن زودهنگام (در صورت سود یا تغییر شرایط بازار) نظارت کنید. توجه داشته باشید که فروش قراردادهای اختیار فروش ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام (Assignment Risk) شود.

مثال ساده:

فرض کنید سهام شرکت X با قیمت فعلی ۱۰۰۰ تومان معامله می‌شود و شما پیش‌بینی می‌کنید که قیمت تا یک ماه آینده به زیر ۹۰۰ تومان نخواهد رسید. بنابراین:

• یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۱۰۰۰ تومان (ATM) می‌فروشید و ۶۰ تومان پرمیوم دریافت می‌کنید.
• یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۹۵۰ تومان (OTM) می‌خرید و ۳۰ تومان پرمیوم پرداخت می‌کنید.
• یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۹۰۰ تومان (بسیار OTM) می‌فروشید و ۱۰ تومان پرمیوم دریافت می‌کنید.
• پرمیوم خالص دریافتی = ۶۰ – ۳۰ + ۱۰ = ۴۰ تومان به ازای هر سهم.
• درآمد کل برای ۱۰۰ سهم = ۴۰ × ۱۰۰ = ۴۰۰۰ تومان.

منطق معامله‌گر از انجام Bull Put Ladder

معامله‌گر با اجرای این استراتژی به دلایل زیر وارد معامله می‌شود:

• دیدگاه صعودی یا خنثی: معامله‌گر معتقد است که قیمت دارایی پایه تا سررسید به زیر قیمت اعمال قرارداد فروخته‌شده اولیه (مثلاً ۱۰۰۰ تومان) یا حتی قرارداد فروخته‌شده دوم (۹۰۰ تومان) نخواهد رسید، در نتیجه قراردادها بی‌ارزش منقضی می‌شوند و پرمیوم خالص به‌عنوان سود حفظ می‌شود.
• دریافت پرمیوم اولیه: فروش دو قرارداد اختیار فروش، پرمیوم دریافتی را افزایش می‌دهد که هزینه خرید قرارداد را جبران می‌کند و درآمد خالص ایجاد می‌کند.
• مدیریت ریسک نامتقارن: خرید قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال میانی، ریسک کاهش متوسط قیمت را محدود می‌کند، اما فروش قرارداد با قیمت اعمال پایین‌تر، ریسک کاهش شدید قیمت را افزایش می‌دهد.
• بهره‌مندی از ثبات یا افزایش محدود: این استراتژی در بازارهایی که قیمت ثابت می‌ماند یا کمی افزایش می‌یابد، بیشترین سود را تولید می‌کند.

این استراتژی به معامله‌گر اجازه می‌دهد با دریافت پرمیوم و مدیریت ریسک‌های پیچیده، از ثبات یا افزایش قیمت سود ببرد، اما نیازمند تحلیل دقیق و تجربه است.

روش محاسبه بیشینه سود

بیشینه سود در استراتژی Bull Put Ladder محدود است و معمولاً برابر با پرمیوم خالص دریافتی است، به شرطی که قیمت دارایی پایه بالاتر از قیمت اعمال قرارداد فروخته‌شده اولیه باقی بماند. فرمول تقریبی سود به‌صورت زیر است:

بیشینه سود = (پرمیوم دریافتی از قراردادهای فروشی – پرمیوم پرداختی برای قرارداد خریدی) × تعداد سهام

مثال:

• پرمیوم دریافتی (۱۰۰۰ تومان) = ۶۰ تومان.
• پرمیوم پرداختی (۹۵۰ تومان) = ۳۰ تومان.
• پرمیوم دریافتی (۹۰۰ تومان) = ۱۰ تومان.
• پرمیوم خالص دریافتی = ۶۰ – ۳۰ + ۱۰ = ۴۰ تومان.
• برای ۱۰۰ سهم، بیشینه سود = ۴۰ × ۱۰۰ = ۴۰۰۰ تومان.

این سود زمانی محقق می‌شود که قیمت دارایی پایه در زمان سررسید بالاتر یا برابر با قیمت اعمال قرارداد فروشی اولیه (۱۰۰۰ تومان) باشد، زیرا همه قراردادها بی‌ارزش منقضی می‌شوند و معامله‌گر پرمیوم خالص را نگه می‌دارد.

روش محاسبه بیشینه زیان

بیشینه زیان در استراتژی Bull Put Ladder نامحدود است، زیرا اگر قیمت دارایی پایه به شدت کاهش یابد (تا صفر)، زیان ناشی از قرارداد اختیار فروش فروخته‌شده با قیمت اعمال پایین‌تر (۹۰۰ تومان) می‌تواند بسیار بزرگ باشد. فرمول تقریبی زیان در حالت کاهش شدید قیمت به‌صورت زیر است:

زیان = [(قیمت اعمال قرارداد فروشی دوم – قیمت دارایی پایه در سررسید) – (قیمت اعمال قرارداد فروشی اول – قیمت اعمال قرارداد خریدی) – پرمیوم خالص دریافتی] × تعداد سهام

مثال:

اگر قیمت سهام در سررسید به ۸۰۰ تومان برسد:

• قیمت اعمال قرارداد فروشی دوم = ۹۰۰ تومان.
• قیمت اعمال قرارداد فروشی اول = ۱۰۰۰ تومان.
• قیمت اعمال قرارداد خریدی = ۹۵۰ تومان.
• پرمیوم خالص دریافتی = ۴۰ تومان.
• زیان به ازای هر سهم = [(۹۰۰ – ۸۰۰) – (۱۰۰۰ – ۹۵۰) – ۴۰] = [۱۰۰ – ۵۰ – ۴۰] = ۱۰ تومان.
• برای ۱۰۰ سهم، زیان = ۱۰ × ۱۰۰ = ۱۰۰۰ تومان.

اگر قیمت سهام به ۵۰۰ تومان برسد، زیان به ازای هر سهم = [(۹۰۰ – ۵۰۰) – (۱۰۰۰ – ۹۵۰) – ۴۰] = [۴۰۰ – ۵۰ – ۴۰] = ۳۱۰ تومان، و برای ۱۰۰ سهم = ۳۱۰۰۰ تومان. این نشان‌دهنده ریسک نامحدود در صورت کاهش شدید قیمت است.

نقاط سربه‌سر (Break-Even Points)

استراتژی Bull Put Ladder معمولاً دو نقطه سربه‌سر دارد، به دلیل ساختار پیچیده و وجود سه قرارداد با قیمت‌های اعمال متفاوت. نقاط سربه‌سر به‌صورت تقریبی به شرح زیر محاسبه می‌شوند:

1. نقطه سربه‌سر بالاتر:
   نقطه سربه‌سر بالا = قیمت اعمال قرارداد فروشی اول – پرمیوم خالص دریافتی
   • مثال: ۱۰۰۰ – ۴۰ = ۹۶۰ تومان.
2. نقطه سربه‌سر پایین‌تر (در صورت کاهش شدید قیمت):
   نقطه سربه‌سر پایین = قیمت اعمال قرارداد فروشی دوم + (پرمیوم خالص دریافتی – (قیمت اعمال قرارداد فروشی اول – قیمت اعمال قرارداد خریدی))
   • مثال: ۹۰۰ + (۴۰ – (۱۰۰۰ – ۹۵۰)) = ۹۰۰ + (۴۰ – ۵۰) = ۹۰۰ – ۱۰ = ۸۹۰ تومان.

اگر قیمت دارایی پایه در زمان سررسید ۹۶۰ تومان یا ۸۹۰ تومان باشد، معامله‌گر نه سود می‌کند و نه زیان می‌بیند. سود در محدوده بین این دو نقطه یا بالاتر از ۹۶۰ تومان محقق می‌شود، اما کاهش شدید قیمت به زیر ۸۹۰ تومان می‌تواند زیان قابل توجهی ایجاد کند.

مزایا و معایب استراتژی Bull Put Ladder

مزایا:

• دریافت پرمیوم اولیه: فروش دو قرارداد اختیار فروش، درآمد قابل توجهی از پرمیوم فراهم می‌کند.
• سود در بازار صعودی یا خنثی: مناسب برای پیش‌بینی ثبات یا افزایش محدود قیمت.
• انعطاف‌پذیری: امکان تنظیم ساختار برای تعادل بین ریسک و پاداش.
• محدود کردن ریسک متوسط: خرید قرارداد با قیمت اعمال میانی، زیان در کاهش‌های متوسط قیمت را محدود می‌کند.

معایب:

• ریسک نامحدود: کاهش شدید قیمت می‌تواند منجر به زیان‌های بزرگ شود.
• پیچیدگی بالا: نیازمند تحلیل دقیق بازار، انتخاب قیمت‌های اعمال مناسب و مدیریت فعال موقعیت‌ها.
• ریسک تخصیص زودهنگام: فروش قراردادهای اختیار فروش ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام شود.
• نیاز به نقدینگی: فروش قراردادها نیازمند وجه تضمین است.

نکات کلیدی برای معامله‌گران در ایران

• نقدینگی بازار: اطمینان حاصل کنید که دارایی پایه (مثل سهام شرکت‌های بزرگ) نقدینگی کافی برای اجرای قراردادهای اختیار معامله دارد.
• وجه تضمین: فروش قراردادهای اختیار فروش نیازمند وجه تضمین است. موجودی حساب خود را بررسی کنید.
• سبک اروپایی: قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولاً به سبک اروپایی هستند، یعنی فقط در سررسید قابل اعمال‌اند، که می‌تواند ریسک تخصیص زودهنگام را کاهش دهد.
• مدیریت ریسک: به دلیل ریسک نامحدود، از ابزارهای مدیریت ریسک مانند حد ضرر (Stop Loss) یا تنظیم زودهنگام موقعیت استفاده کنید.
• شبیه‌سازی: قبل از اجرا، استراتژی را در حساب دمو یا با ابزارهای تحلیلی تست کنید.
• توجه به زمان و نوسانات: کاهش ارزش زمانی (Time Decay) به نفع قراردادهای فروخته‌شده است، اما تغییرات در نوسانات بازار (Implied Volatility) می‌توانند بر سودآوری اثر بگذارند.

جمع‌بندی

استراتژی Bull Put Ladder یک روش پیشرفته برای معامله‌گرانی است که دیدگاه صعودی یا خنثی نسبت به بازار دارند و می‌خواهند با دریافت پرمیوم اولیه از ثبات یا افزایش محدود قیمت سود ببرند. این استراتژی با ترکیب فروش و خرید قراردادهای اختیار فروش، امکان کسب سود محدود را فراهم می‌کند، اما ریسک نامحدود آن در کاهش‌های شدید قیمت نیازمند تجربه و مدیریت دقیق است. با درک بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله، و محاسبات سود، زیان و نقاط سربه‌سر، می‌توانید این استراتژی را با احتیاط در بازار ایران پیاده کنید.

بیش از ۸۰ استراتژی با مثال از نماد های واقعی بازار در دوره نجوا آمده است