استراتژی کولار (Collar) چیست؟ راهنمای جامع و ساده
استراتژی کولار (Collar) یکی از استراتژی‌های پرکاربرد در بازار اختیار معامله (Options) است که برای محافظت از سرمایه‌گذاری در برابر کاهش قیمت دارایی پایه (مثل سهام) و در عین حال حفظ امکان کسب سود محدود طراحی شده است. این استراتژی به‌ویژه برای سهامدارانی مناسب است که می‌خواهند ریسک افت قیمت سهام خود را کاهش دهند و همزمان بخشی از سود بالقوه را حفظ کنند.
بازار هدف استراتژی کولار
استراتژی کولار برای شرایط زیر مناسب است:
- بازار خنثی یا صعودی ملایم: وقتی معامله‌گر انتظار دارد قیمت دارایی پایه (مثل سهام) نوسانات شدیدی نداشته باشد یا به‌صورت ملایم افزایش یابد.
- سهامداران محافظه‌کار: سرمایه‌گذارانی که سهام خاصی را در اختیار دارند و می‌خواهند از ارزش آن در برابر افت قیمت محافظت کنند، اما حاضرند سود بالقوه را محدود کنند.
- بازارهای با نقدینگی بالا: در بورس ایران، این استراتژی برای سهام شرکت‌های بزرگ با حجم معاملات بالا (مثل سهام بانکی، پتروشیمی یا فلزی) که قراردادهای اختیار معامله فعال دارند، مناسب‌تر است.
- معامله‌گران با تجربه متوسط: این استراتژی برای کسانی که با مفاهیم اولیه اختیار معامله آشنا هستند و به دنبال مدیریت ریسک هستند، ایده‌آل است.
این استراتژی در بازارهای نزولی شدید یا صعودی قوی کمتر استفاده می‌شود، زیرا در بازار نزولی ممکن است محافظت کافی نباشد و در بازار صعودی سود محدود می‌شود.
روش اجرا استراتژی کولار
استراتژی کولار شامل ترکیب مالکیت سهام با دو قرارداد اختیار معامله است:
- خرید یک قرارداد اختیار فروش (Buy Put): با قیمت اعمال (Strike Price) پایین‌تر از قیمت فعلی سهام، برای محافظت در برابر افت قیمت.
- فروش یک قرارداد اختیار خرید (Sell Call): با قیمت اعمال بالاتر از قیمت فعلی سهام، برای تأمین هزینه خرید قرارداد اختیار فروش.
هر دو قرارداد باید:
- روی یک دارایی پایه (مثل سهام یک شرکت) باشند.
- تاریخ سررسید یکسانی داشته باشند.
- معمولاً تعداد یکسانی از سهام (مثلاً ۱۰۰ سهم به ازای هر قرارداد) را پوشش دهند.
مراحل اجرا:
- مالکیت سهام: اطمینان حاصل کنید که سهام مورد نظر را در پرتفوی خود دارید.
- تحلیل بازار: بررسی کنید که سهام احتمالاً در محدوده قیمتی خاصی باقی می‌ماند یا رشد ملایمی خواهد داشت.
- انتخاب قراردادها:
- قرارداد اختیار فروش: قیمت اعمالی را انتخاب کنید که به‌عنوان کف محافظتی (حد ضرر) عمل کند.
- قرارداد اختیار خرید: قیمت اعمالی بالاتر را انتخاب کنید که فکر می‌کنید سهام تا سررسید به آن نمی‌رسد یا از آن عبور می‌کند.
- اجرای معامله:
- یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال پایین‌تر بخرید (پرداخت پرمیوم).
- همزمان، یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال بالاتر بفروشید (دریافت پرمیوم).
- مدیریت معامله: موقعیت خود را تا سررسید یا بسته شدن زودهنگام (در صورت تغییر شرایط بازار) نظارت کنید.
مثال ساده:
فرض کنید شما ۱۰۰ سهم از شرکت X را با قیمت فعلی ۱۰۰۰ تومان در اختیار دارید و می‌خواهید از افت قیمت محافظت کنید. بنابراین:
- یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۹۵۰ تومان می‌خرید و ۳۰ تومان پرمیوم پرداخت می‌کنید.
- یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۱۰۰ تومان می‌فروشید و ۲۰ تومان پرمیوم دریافت می‌کنید.
- پرمیوم خالص پرداختی = ۳۰ – ۲۰ = ۱۰ تومان به ازای هر سهم.
- هزینه کل برای ۱۰۰ سهم = ۱۰ × ۱۰۰ = ۱۰۰۰ تومان.
منطق معامله‌گر از انجام کولار
معامله‌گر با اجرای این استراتژی به دلایل زیر وارد معامله می‌شود:
- محافظت در برابر افت قیمت: قرارداد اختیار فروش مانند بیمه عمل می‌کند و امکان فروش سهام با قیمت مشخص (۹۵۰ تومان در مثال) را در صورت کاهش قیمت فراهم می‌کند.
- کاهش هزینه محافظت: فروش قرارداد اختیار خرید، پرمیوم دریافتی را فراهم می‌کند که هزینه خرید قرارداد اختیار فروش را تا حدی جبران می‌کند.
- حفظ سود محدود: اگر قیمت سهام افزایش یابد، معامله‌گر می‌تواند تا قیمت اعمال قرارداد فروخته‌شده (۱۱۰۰ تومان) سود کسب کند.
- مدیریت ریسک: این استراتژی ریسک افت شدید قیمت را محدود می‌کند و در عین حال امکان بهره‌مندی از رشد ملایم قیمت را حفظ می‌کند.
این استراتژی برای سهامدارانی که قصد نگهداری بلندمدت سهام را دارند و می‌خواهند از نوسانات منفی بازار در امان باشند، بسیار مناسب است.
روش محاسبه بیشینه سود
بیشینه سود در استراتژی کولار محدود است و برابر است با تفاوت بین قیمت اعمال قرارداد اختیار خرید و قیمت خرید سهام، منهای پرمیوم خالص پرداختی. فرمول آن به‌صورت زیر است:
بیشینه سود = [(قیمت اعمال قرارداد فروخته‌شده – قیمت خرید سهام) – پرمیوم خالص پرداختی] × تعداد سهام
مثال:
- قیمت خرید سهام = ۱۰۰۰ تومان.
- قیمت اعمال قرارداد فروخته‌شده (اختیار خرید) = ۱۱۰۰ تومان.
- پرمیوم خالص پرداختی = ۱۰ تومان.
- بیشینه سود به ازای هر سهم = (۱۱۰۰ – ۱۰۰۰) – ۱۰ = ۹۰ تومان.
- برای ۱۰۰ سهم، بیشینه سود = ۹۰ × ۱۰۰ = ۹۰۰۰ تومان.
این سود زمانی محقق می‌شود که قیمت سهام در زمان سررسید بالاتر یا برابر با قیمت اعمال قرارداد اختیار خرید (۱۱۰۰ تومان) باشد، زیرا سهام با قیمت ۱۱۰۰ تومان فروخته می‌شود.
روش محاسبه بیشینه زیان
بیشینه زیان در استراتژی کولار نیز محدود است و برابر است با تفاوت بین قیمت خرید سهام و قیمت اعمال قرارداد اختیار فروش، به علاوه پرمیوم خالص پرداختی. فرمول آن به‌صورت زیر است:
بیشینه زیان = [(قیمت خرید سهام – قیمت اعمال قرارداد خریداری‌شده) + پرمیوم خالص پرداختی] × تعداد سهام
مثال:
- قیمت خرید سهام = ۱۰۰۰ تومان.
- قیمت اعمال قرارداد خریداری‌شده (اختیار فروش) = ۹۵۰ تومان.
- پرمیوم خالص پرداختی = ۱۰ تومان.
- بیشینه زیان به ازای هر سهم = (۱۰۰۰ – ۹۵۰) + ۱۰ = ۶۰ تومان.
- برای ۱۰۰ سهم، بیشینه زیان = ۶۰ × ۱۰۰ = ۶۰۰۰ تومان.
این زیان زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام در زمان سررسید پایین‌تر یا برابر با قیمت اعمال قرارداد اختیار فروش (۹۵۰ تومان) باشد، زیرا سهام با قیمت ۹۵۰ تومان فروخته می‌شود.
نقاط سربه‌سر (Break-Even Points)
نقطه سربه‌سر قیمتی است که در آن معامله نه سود می‌دهد و نه زیان. در استراتژی کولار، نقطه سربه‌سر به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:
نقطه سربه‌سر = قیمت خرید سهام + پرمیوم خالص پرداختی
مثال:
- قیمت خرید سهام = ۱۰۰۰ تومان.
- پرمیوم خالص پرداختی = ۱۰ تومان.
- نقطه سربه‌سر = ۱۰۰۰ + ۱۰ = ۱۰۱۰ تومان.
اگر قیمت سهام در زمان سررسید ۱۰۱۰ تومان باشد، معامله‌گر نه سود می‌کند و نه زیان می‌بیند. اگر قیمت بین ۹۵۰ تا ۱۱۰۰ تومان باشد، سود یا زیان محدودی ایجاد می‌شود، و خارج از این محدوده، سود یا زیان به بیشینه خود می‌رسد.
مزایا و معایب استراتژی کولار
مزایا:
- ریسک محدود: قرارداد اختیار فروش از سهام در برابر افت شدید قیمت محافظت می‌کند.
- هزینه کم: فروش قرارداد اختیار خرید، هزینه خرید قرارداد اختیار فروش را کاهش می‌دهد.
- مناسب برای سهامداران بلندمدت: امکان نگهداری سهام با ریسک کمتر را فراهم می‌کند.
- انعطاف‌پذیری: امکان تنظیم قراردادها یا خروج زودهنگام در صورت تغییر بازار.
معایب:
- سود محدود: افزایش شدید قیمت سهام سود را به قیمت اعمال قرارداد اختیار خرید محدود می‌کند.
- هزینه اولیه: اگرچه پرمیوم دریافتی هزینه را کاهش می‌دهد، همچنان پرمیوم خالص پرداختی وجود دارد.
- نیاز به تحلیل دقیق: انتخاب قیمت‌های اعمال مناسب و پیش‌بینی درست بازار ضروری است.
نکات کلیدی برای معامله‌گران در ایران
- نقدینگی بازار: اطمینان حاصل کنید که دارایی پایه (مثل سهام شرکت‌های بزرگ) نقدینگی کافی برای اجرای قراردادهای اختیار معامله دارد.
- وجه تضمین: فروش قرارداد اختیار خرید نیازمند وجه تضمین است. موجودی حساب خود را بررسی کنید.
- سبک اروپایی: قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولاً به سبک اروپایی هستند، یعنی فقط در سررسید قابل اعمال‌اند، که ریسک تخصیص زودهنگام را کاهش می‌دهد.
- مدیریت ریسک: از ابزارهای تحلیلی برای انتخاب قیمت‌های اعمال مناسب و نظارت بر بازار استفاده کنید.
- هزینه کارمزد: کارمزدهای کارگزاری ممکن است سود را کاهش دهد، بنابراین آن‌ها را در محاسبات خود لحاظ کنید.
- آموزش و تمرین: قبل از اجرا، استراتژی را در حساب دمو یا با ابزارهای شبیه‌سازی تست کنید.
جمع‌بندی
استراتژی کولار (Collar) یک روش هوشمندانه برای سهامدارانی است که می‌خواهند از سرمایه‌گذاری خود در برابر افت قیمت محافظت کنند و همزمان امکان کسب سود محدود را حفظ کنند. این استراتژی با ترکیب مالکیت سهام، خرید اختیار فروش و فروش اختیار خرید، تعادل مناسبی بین ریسک و بازده ایجاد می‌کند. با درک بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله، و محاسبات سود، زیان و نقاط سربه‌سر، می‌توانید این استراتژی را با اطمینان در بازار ایران پیاده کنید.
بیش از ۸۰ استراتژی با مثال از نماد های واقعی بازار در دوره نجوا آمده است
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.