استراتژی Short Ratio Call Spread چیست؟ راهنمای جامع و ساده

استراتژی Short Ratio Call Spread یک استراتژی پیشرفته در بازار اختیار معامله (Options) است که ترکیبی از خرید و فروش قراردادهای اختیار خرید (Call Options) با قیمت‌های اعمال متفاوت و نسبت‌های نامتقارن است. این استراتژی برای معامله‌گرانی طراحی شده که دیدگاه صعودی ملایم تا خنثی نسبت به دارایی پایه (مثل سهام) دارند و می‌خواهند با دریافت پرمیوم اولیه یا هزینه کم، از ثبات قیمت یا افزایش محدود قیمت سود ببرند. Short Ratio Call Spread با تنظیم نسبت قراردادهای فروخته‌شده به خریداری‌شده، انعطاف‌پذیری بالایی ارائه می‌دهد، اما ریسک‌های قابل توجهی نیز دارد، به‌ویژه در افزایش‌های شدید قیمت.

بازار هدف استراتژی Short Ratio Call Spread

استراتژی Short Ratio Call Spread برای شرایط زیر مناسب است:

• بازار صعودی ملایم یا خنثی: وقتی معامله‌گر پیش‌بینی می‌کند که قیمت سهام افزایش محدودی خواهد داشت یا در محدوده‌ای خاص باقی خواهد ماند.
• معامله‌گران با تجربه متوسط تا حرفه‌ای: این استراتژی به دلیل پیچیدگی و ریسک‌های مرتبط با فروش تعداد بیشتری قرارداد نسبت به خرید، برای معامله‌گرانی که با مفاهیم اختیار معامله و مدیریت ریسک آشنا هستند، مناسب است.
• بازارهای با نقدینگی بالا: در بورس ایران، این استراتژی برای سهام شرکت‌های بزرگ با حجم معاملات بالا (مثل سهام بانکی، پتروشیمی یا فلزی) که قراردادهای اختیار معامله فعال دارند، بهتر اجرا می‌شود.
• معامله‌گرانی که به دنبال پرمیوم اولیه هستند: کسانی که می‌خواهند با دریافت پرمیوم اولیه یا هزینه ورودی پایین از ثبات یا افزایش محدود قیمت سود ببرند، از این استراتژی استقبال می‌کنند.

این استراتژی در بازارهای با افزایش شدید قیمت یا نوسانات بالا توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند منجر به زیان‌های قابل توجهی شود. همچنین، برای مبتدیان بدون تجربه کافی مناسب نیست.

روش اجرا استراتژی Short Ratio Call Spread

استراتژی Short Ratio Call Spread شامل خرید و فروش قراردادهای اختیار خرید با قیمت‌های اعمال متفاوت و نسبت نامتقارن (مثلاً ۲:۱ یا ۳:۱) است. ساختار معمول (برای نسبت ۲:۱) به‌صورت زیر است:

1. فروش دو قرارداد اختیار خرید (Sell Calls): با قیمت اعمال پایین‌تر (معمولاً At-the-Money یا ATM یا نزدیک به قیمت فعلی سهام) برای دریافت پرمیوم بالا.
2. خرید یک قرارداد اختیار خرید (Buy Call): با قیمت اعمال بالاتر (Out-of-the-Money یا OTM) برای محدود کردن ریسک در صورت افزایش شدید قیمت.

هر قرارداد باید:

• روی یک دارایی پایه (مثل سهام یک شرکت) باشد.
• تاریخ سررسید یکسانی داشته باشد.
• تعداد سهام تحت پوشش قراردادها هماهنگ باشد، با توجه به نسبت (مثلاً ۲۰۰ سهم برای قراردادهای فروخته‌شده و ۱۰۰ سهم برای قرارداد خریداری‌شده در نسبت ۲:۱).

مراحل اجرا:

1. تحلیل بازار: مطمئن شوید که سهام احتمالاً افزایش محدودی خواهد داشت یا در محدوده‌ای خاص باقی خواهد ماند. از تحلیل تکنیکال یا بنیادی برای تأیید دیدگاه صعودی ملایم یا خنثی استفاده کنید.
2. انتخاب سهام و قراردادها:
   • سهام: سهامی با نقدینگی بالا و قراردادهای اختیار معامله فعال انتخاب کنید.
   • قراردادهای فروش: قیمت اعمالی نزدیک به قیمت فعلی (ATM) برای دریافت پرمیوم بالا.
   • قرارداد خرید: قیمت اعمالی بالاتر (OTM) برای پوشش ریسک.
3. اجرای معامله:
   • دو قرارداد Call با قیمت اعمال پایین‌تر بفروشید (دریافت پرمیوم).
   • یک قرارداد Call با قیمت اعمال بالاتر بخرید (پرداخت پرمیوم).
4. مدیریت معامله: موقعیت خود را تا سررسید یا بسته شدن زودهنگام (در صورت سود یا تغییر شرایط بازار) نظارت کنید. توجه داشته باشید که فروش قراردادهای Call ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام (Assignment Risk) شود.

مثال ساده:

فرض کنید سهام شرکت X با قیمت فعلی ۱۰۰۰ تومان معامله می‌شود و شما انتظار دارید قیمت تا یک ماه آینده به حدود ۱۰۵۰ تومان افزایش یابد یا ثابت بماند. بنابراین، برای نسبت ۲:۱:

• دو قرارداد Call با قیمت اعمال ۱۰۰۰ تومان (ATM) به قیمت ۵۰ تومان می‌فروشید.
• یک قرارداد Call با قیمت اعمال ۱۱۰۰ تومان (OTM) به قیمت ۲۰ تومان می‌خرید.
• جریان نقدی خالص = (۲ × ۵۰) – ۲۰ = ۱۰۰ – ۲۰ = ۸۰ تومان (پرمیوم اولیه یا Net Credit) به ازای هر سهم.
• برای ۱۰۰ سهم (۱ قرارداد خرید و ۲ قرارداد فروش)، پرمیوم دریافتی = ۸۰ × ۱۰۰ = ۸۰۰۰ تومان.

منطق معامله‌گر از انجام Short Ratio Call Spread

معامله‌گر با اجرای این استراتژی به دلایل زیر وارد معامله می‌شود:

• دیدگاه صعودی ملایم یا خنثی: معامله‌گر معتقد است که قیمت سهام تا سررسید افزایش محدودی خواهد داشت یا در محدوده‌ای بین قیمت‌های اعمال (۱۰۰۰ و ۱۱۰۰ تومان) باقی خواهد ماند، در نتیجه قراردادهای Call فروخته‌شده بی‌ارزش منقضی می‌شوند یا زیان محدودی ایجاد می‌کنند.
• دریافت پرمیوم اولیه: فروش دو قرارداد ATM پرمیوم بالایی ایجاد می‌کند که هزینه خرید قرارداد OTM را جبران کرده و درآمد نقدی فراهم می‌کند.
• ریسک مدیریت‌شده در افزایش محدود: قرارداد خریداری‌شده (OTM) در صورت افزایش شدید قیمت ریسک را محدود می‌کند، برخلاف فروش Call بدون پوشش.
• بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده (ATM) با نزدیک شدن به سررسید ارزش زمانی خود را به‌سرعت از دست می‌دهند، که به نفع معامله‌گر است.
• انعطاف‌پذیری: تنظیم نسبت (مثلاً ۲:۱ یا ۳:۱) و فاصله قیمت‌های اعمال امکان تطبیق استراتژی با دیدگاه بازار را فراهم می‌کند.

این استراتژی به معامله‌گر امکان می‌دهد با دریافت پرمیوم از ثبات یا افزایش محدود قیمت سود ببرد، اما نیازمند مدیریت دقیق به دلیل ریسک در افزایش‌های شدید است.

روش محاسبه بیشینه سود

بیشینه سود در استراتژی Short Ratio Call Spread محدود است و برابر با پرمیوم اولیه دریافتی (Net Credit) است. این سود زمانی محقق می‌شود که قیمت سهام در سررسید پایین‌تر یا برابر با قیمت اعمال قراردادهای فروخته‌شده باشد، زیرا تمام قراردادها بی‌ارزش منقضی می‌شوند.

بیشینه سود = پرمیوم خالص دریافتی (Net Credit) × تعداد سهام

مثال:

• پرمیوم خالص = ۸۰ تومان.
• برای ۱۰۰ سهم، بیشینه سود = ۸۰ × ۱۰۰ = ۸۰۰۰ تومان.

این سود زمانی محقق می‌شود که قیمت سهام در سررسید ۱۰۰۰ تومان یا کمتر باشد، زیرا قراردادهای Call فروخته‌شده (۱۰۰۰) و خریداری‌شده (۱۱۰۰) بی‌ارزش منقضی می‌شوند و معامله‌گر پرمیوم دریافتی را نگه می‌دارد.

روش محاسبه بیشینه زیان

بیشینه زیان در استراتژی Short Ratio Call Spread نامحدود است، زیرا تعداد قراردادهای فروخته‌شده بیشتر از قراردادهای خریداری‌شده است و افزایش شدید قیمت سهام می‌تواند زیان‌های قابل توجهی ایجاد کند. زیان به شرح زیر محاسبه می‌شود:

زیان = [(قیمت سهام در سررسید – قیمت اعمال قراردادهای فروخته‌شده) × (تعداد قراردادهای فروخته‌شده – تعداد قراردادهای خریداری‌شده) – پرمیوم خالص] × تعداد سهام

مثال:

فرض کنید قیمت سهام در سررسید به ۱۲۰۰ تومان افزایش یابد:

• قیمت اعمال قراردادهای فروخته‌شده = ۱۰۰۰ تومان.
• پرمیوم خالص = ۸۰ تومان.
• نسبت = ۲:۱ (۲ قرارداد فروش، ۱ قرارداد خرید).
• زیان به ازای هر سهم = [(۱۲۰۰ – ۱۰۰۰) × (۲ – ۱) – ۸۰] = [۲۰۰ × ۱ – ۸۰] = ۱۲۰ تومان.
• برای ۱۰۰ سهم، زیان = ۱۲۰ × ۱۰۰ = ۱۲۰۰۰ تومان.

اگر قیمت سهام به ۱۵۰۰ تومان برسد:

• زیان به ازای هر سهم = [(۱۵۰۰ – ۱۰۰۰) × (۲ – ۱) – ۸۰] = [۵۰۰ – ۸۰] = ۴۲۰ تومان.
• برای ۱۰۰ سهم، زیان = ۴۲۰ × ۱۰۰ = ۴۲۰۰۰ تومان.

این نشان‌دهنده ریسک بالا در افزایش‌های شدید قیمت است، اگرچه قرارداد خریداری‌شده (OTM) بخشی از زیان را پوشش می‌دهد.

نقاط سربه‌سر (Break-Even Points)

استراتژی Short Ratio Call Spread معمولاً یک نقطه سربه‌سر در سمت صعودی دارد (برای Net Credit). نقطه سربه‌سر به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

نقطه سربه‌سر = قیمت اعمال قراردادهای فروخته‌شده + [(قیمت اعمال قرارداد خرید – قیمت اعمال قراردادهای فروخته‌شده) + پرمیوم خالص]

مثال:

• قیمت اعمال قراردادهای فروخته‌شده = ۱۰۰۰ تومان.
• قیمت اعمال قرارداد خرید = ۱۱۰۰ تومان.
• پرمیوم خالص = ۸۰ تومان.
• نقطه سربه‌سر = ۱۰۰۰ + [(۱۱۰۰ – ۱۰۰۰) + ۸۰] = ۱۰۰۰ + [۱۰۰ + ۸۰] = ۱۱۸۰ تومان.

اگر قیمت سهام در زمان سررسید ۱۱۸۰ تومان باشد، معامله‌گر نه سود می‌کند و نه زیان می‌بیند. اگر قیمت پایین‌تر از ۱۱۸۰ تومان باشد، سود کسب می‌شود (تا سقف پرمیوم دریافتی). اگر بالاتر باشد، زیان رخ می‌دهد.

مزایا و معایب استراتژی Short Ratio Call Spread

مزایا:

• پرمیوم اولیه: فروش تعداد بیشتری قرارداد Call پرمیوم بالایی ایجاد می‌کند.
• ریسک مدیریت‌شده در ثبات یا افزایش ملایم: قرارداد خریداری‌شده در افزایش‌های شدید قیمت زیان را محدود می‌کند.
• انعطاف‌پذیری: امکان تنظیم نسبت قراردادها (۲:۱، ۳:۱) و فاصله قیمت‌های اعمال.
• بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده (ATM) با نزدیک شدن به سررسید ارزش خود را از دست می‌دهند.
• مناسب برای بازارهای خنثی یا صعودی ملایم: در شرایط ثبات یا افزایش محدود قیمت عملکرد خوبی دارد.

معایب:

• ریسک بالا در افزایش شدید: فروش تعداد بیشتری قرارداد Call می‌تواند در افزایش‌های شدید قیمت به زیان‌های قابل توجهی منجر شود.
• پیچیدگی: نیازمند درک دقیق بازار و مدیریت ریسک است.
• ریسک تخصیص زودهنگام: فروش قراردادهای Call ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام شود.
• هزینه‌های معاملاتی: شامل چندین قرارداد است که کارمزدهای بالاتری دارد.
• نیاز به پیش‌بینی دقیق: موفقیت به پیش‌بینی صحیح محدوده قیمتی وابسته است.

نکات کلیدی برای معامله‌گران در ایران

• نقدینگی بازار: اطمینان حاصل کنید که سهام و قراردادهای اختیار معامله نقدینگی کافی دارند تا اجرای استراتژی بدون مشکل انجام شود.
• وجه تضمین: فروش قراردادهای Call نیازمند وجه تضمین است. موجودی حساب خود را بررسی کنید.
• سبک اروپایی: قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولاً به سبک اروپایی هستند، یعنی فقط در سررسید قابل اعمال‌اند، که می‌تواند ریسک تخصیص زودهنگام را کاهش دهد.
• مدیریت ریسک: از ابزارهای مدیریت ریسک مانند نظارت فعال بر بازار، تنظیم زودهنگام موقعیت یا خرید قراردادهای محافظتی در صورت افزایش نوسانات استفاده کنید.
• شبیه‌سازی: قبل از اجرا، استراتژی را در حساب دمو یا با ابزارهای تحلیلی تست کنید.
• توجه به نوسانات: افزایش نوسانات بازار (Implied Volatility) می‌تواند ارزش قراردادهای فروخته‌شده را افزایش دهد و ریسک را بالا ببرد. این استراتژی در شرایط کاهش نوسانات بهتر عمل می‌کند.

جمع‌بندی

استراتژی Short Ratio Call Spread یک روش پیشرفته برای معامله‌گرانی است که دیدگاه صعودی ملایم یا خنثی نسبت به بازار دارند و می‌خواهند با دریافت پرمیوم اولیه یا هزینه کم از ثبات یا افزایش محدود قیمت سود ببرند. این استراتژی با تنظیم نسبت قراردادهای فروخته‌شده به خریداری‌شده، انعطاف‌پذیری بالایی ارائه می‌دهد، اما ریسک قابل توجهی در افزایش‌های شدید قیمت دارد. با درک بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله، و محاسبات سود، زیان و نقاط سربه‌سر، می‌توانید این استراتژی را با احتیاط در بازار ایران پیاده کنید.

بیش از ۸۰ استراتژی با مثال از نماد های واقعی بازار در دوره نجوا آمده است