استراتژی Short Iron Butterfly چیست؟ راهنمای جامع و ساده

استراتژی Short Iron Butterfly یک استراتژی پیشرفته در بازار اختیار معامله (Options) است که شامل ترکیب فروش و خرید قراردادهای اختیار خرید (Call Options) و اختیار فروش (Put Options) با قیمت‌های اعمال (Strike Prices) متفاوت و تاریخ سررسید یکسان می‌شود. این استراتژی برای معامله‌گرانی طراحی شده که انتظار دارند قیمت سهام به‌طور قابل توجهی از محدوده‌ای خاص فاصله بگیرد (چه صعودی و چه نزولی) و نوسانات قیمتی بزرگی رخ دهد. Short Iron Butterfly یک استراتژی با سود محدود و ریسک محدود است که از حرکت‌های قیمتی بزرگ سود می‌برد و معکوس استراتژی Long Iron Butterfly است، که برای بازارهای خنثی مناسب است.

بازار هدف استراتژی Short Iron Butterfly

استراتژی Short Iron Butterfly برای شرایط زیر مناسب است:

• بازار با احتمال حرکت قیمتی بزرگ: وقتی معامله‌گر انتظار دارد قیمت سهام به دلیل رویدادهای قریب‌الوقوع (مثل گزارش مالی، اخبار اقتصادی یا تغییرات بازار) به‌طور قابل توجهی افزایش یا کاهش یابد و از محدوده خاصی فاصله بگیرد.
• معامله‌گران با تجربه حرفه‌ای: این استراتژی به دلیل پیچیدگی در مدیریت چهار قرارداد و نیاز به تحلیل دقیق بازار، برای معامله‌گران با تجربه بالا مناسب است و برای مبتدیان توصیه نمی‌شود.
• بازارهای با نقدینگی بالا: در بورس ایران، این استراتژی برای سهام شرکت‌های بزرگ با حجم معاملات بالا (مثل سهام بانکی، پتروشیمی یا فلزی) که قراردادهای اختیار معامله فعال دارند، بهتر اجرا می‌شود.
• معامله‌گرانی که به دنبال سود از نوسانات بزرگ هستند: کسانی که می‌خواهند با ریسک محدود از حرکت‌های قیمتی قابل توجه در هر دو جهت (صعودی یا نزولی) سود ببرند، از این استراتژی استقبال می‌کنند.

این استراتژی در بازارهای خنثی یا با نوسانات کم توصیه نمی‌شود، زیرا سود آن به حرکت قیمتی بزرگ وابسته است و در غیر این صورت منجر به زیان می‌شود.

روش اجرا استراتژی Short Iron Butterfly

استراتژی Short Iron Butterfly شامل ترکیب چهار قرارداد اختیار معامله با سه یا چهار قیمت اعمال متفاوت و تاریخ سررسید یکسان است. این استراتژی می‌تواند به‌عنوان ترکیب فروش یک Straddle و خرید یک Strangle در نظر گرفته شود. ساختار به‌صورت زیر است:

1. فروش یک قرارداد Put (Sell 1 Put): با قیمت اعمال میانی (معمولاً At-the-Money یا ATM، مثلاً قیمت اعمال B).
2. فروش یک قرارداد Call (Sell 1 Call): با همان قیمت اعمال میانی (ATM، مثلاً قیمت اعمال B).
3. خرید یک قرارداد Put (Buy 1 Put): با قیمت اعمال پایین‌تر (Out-of-the-Money یا OTM، مثلاً قیمت اعمال A).
4. خرید یک قرارداد Call (Buy 1 Call): با قیمت اعمال بالاتر (OTM، مثلاً قیمت اعمال C).

هر قرارداد باید:

• روی یک دارایی پایه (مثل سهام یک شرکت) باشد.
• تاریخ سررسید یکسانی داشته باشد.
• تعداد سهام تحت پوشش یکسان باشد (مثلاً ۱۰۰ سهم برای هر قرارداد).
• قیمت‌های اعمال به‌گونه‌ای انتخاب شوند که Put و Call فروخته‌شده در قیمت اعمال میانی (ATM) و Put و Call خریداری‌شده در قیمت‌های پایین‌تر و بالاتر (OTM) باشند.

مراحل اجرا:

1. تحلیل بازار: مطمئن شوید که سهام احتمالاً به دلیل رویدادهای قریب‌الوقوع (مثل گزارش مالی یا اخبار) حرکت قیمتی قابل توجهی خواهد داشت و از محدوده قیمت اعمال میانی (B) فاصله خواهد گرفت. از تحلیل تکنیکال (مثل شکست سطوح حمایت و مقاومت) یا بنیادی برای شناسایی پتانسیل نوسان استفاده کنید.
2. انتخاب سهام و قراردادها:
   • سهام: سهامی با نقدینگی بالا و قراردادهای اختیار معامله فعال انتخاب کنید.
   • قیمت‌های اعمال: قیمت اعمال میانی (ATM) برای فروش Put و Call، و قیمت‌های پایین‌تر و بالاتر (OTM) برای خرید Put و Call.
3. اجرای معامله:
   • یک قرارداد Put با قیمت اعمال میانی (B) بفروشید (دریافت پرمیوم).
   • یک قرارداد Call با قیمت اعمال میانی (B) بفروشید (دریافت پرمیوم).
   • یک قرارداد Put با قیمت اعمال پایین (A) بخرید (پرداخت پرمیوم).
   • یک قرارداد Call با قیمت اعمال بالا (C) بخرید (پرداخت پرمیوم).
4. مدیریت معامله: موقعیت را تا سررسید یا بسته شدن زودهنگام (در صورت سود یا کاهش احتمال حرکت قیمتی) نظارت کنید. فروش قراردادهای Put و Call ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام (Assignment Risk) شود.

مثال ساده:

فرض کنید سهام شرکت X با قیمت فعلی ۱۰۰۰ تومان معامله می‌شود و شما انتظار دارید قیمت به دلیل گزارش مالی آتی به‌طور قابل توجهی حرکت کند (صعودی یا نزولی). بنابراین:

• فروش ۱ قرارداد Put با قیمت اعمال ۱۰۰۰ تومان (ATM) به قیمت ۵۰ تومان (درآمد = ۵۰ × ۱۰۰ = ۵۰۰۰ تومان).
• فروش ۱ قرارداد Call با قیمت اعمال ۱۰۰۰ تومان (ATM) به قیمت ۵۰ تومان (درآمد = ۵۰ × ۱۰۰ = ۵۰۰۰ تومان).
• خرید ۱ قرارداد Put با قیمت اعمال ۹۵۰ تومان (OTM) به قیمت ۲۰ تومان (هزینه = ۲۰ × ۱۰۰ = ۲۰۰۰ تومان).
• خرید ۱ قرارداد Call با قیمت اعمال ۱۰۵۰ تومان (OTM) به قیمت ۲۰ تومان (هزینه = ۲۰ × ۱۰۰ = ۲۰۰۰ تومان).
• جریان نقدی خالص = (۵۰۰۰ + ۵۰۰۰) – (۲۰۰۰ + ۲۰۰۰) = ۱۰۰۰۰ – ۴۰۰۰ = ۶۰۰۰ تومان (Net Credit).

منطق معامله‌گر از انجام Short Iron Butterfly

معامله‌گر با اجرای این استراتژی به دلایل زیر وارد معامله می‌شود:

• دیدگاه حرکت قیمتی بزرگ: معامله‌گر معتقد است که قیمت سهام تا سررسید به‌طور قابل توجهی از قیمت اعمال میانی (۱۰۰۰ تومان) فاصله خواهد گرفت (چه به سمت بالا و چه پایین)، که باعث می‌شود قراردادهای فروخته‌شده ارزش کمتری داشته باشند یا بی‌ارزش شوند.
• سود محدود از حرکت‌های بزرگ: این استراتژی برای سناریوهایی طراحی شده که قیمت سهام به‌طور قابل توجهی افزایش یا کاهش یابد، و سود از پرمیوم خالص دریافتی حاصل می‌شود.
• ریسک محدود: خرید قراردادهای Put و Call با قیمت‌های اعمال پایین‌تر و بالاتر ریسک را در صورت حرکت ملایم قیمت محدود می‌کند، برخلاف استراتژی‌های فروش محور مانند Short Straddle که ریسک نامحدود دارند.
• دریافت پرمیوم اولیه: فروش Put و Call با قیمت اعمال میانی پرمیوم قابل توجهی ایجاد می‌کند که هزینه خرید قراردادهای OTM را جبران کرده و معمولاً منجر به Net Credit می‌شود.
• بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده با نزدیک شدن به سررسید ارزش زمانی خود را از دست می‌دهند (Theta Decay)، که به نفع معامله‌گر است اگر قیمت به خارج از محدوده مورد انتظار حرکت کند.

این استراتژی به معامله‌گر امکان می‌دهد با ریسک کنترل‌شده از حرکت‌های قیمتی بزرگ در هر دو جهت سود ببرد، اما نیازمند پیش‌بینی دقیق نوسانات است.

روش محاسبه بیشینه سود

بیشینه سود در استراتژی Short Iron Butterfly محدود است و زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام در سررسید به‌طور قابل توجهی بالاتر از قیمت اعمال بالا (C، مثلاً ۱۰۵۰ تومان) یا پایین‌تر از قیمت اعمال پایین (A، مثلاً ۹۵۰ تومان) باشد. در این حالت، تمام قراردادها بی‌ارزش می‌شوند یا ارزش آنها به تفاوت قیمت‌های اعمال محدود می‌شود، و سود برابر با پرمیوم خالص دریافتی است.

بیشینه سود = پرمیوم خالص دریافتی × تعداد سهام

مثال:

• پرمیوم خالص دریافتی = ۶۰۰۰ تومان.
• بیشینه سود = ۶۰۰۰ تومان.

این سود زمانی محقق می‌شود که قیمت سهام در سررسید کمتر از ۹۵۰ تومان یا بیشتر از ۱۰۵۰ تومان باشد، زیرا قراردادهای فروخته‌شده و خریداری‌شده بی‌ارزش می‌شوند یا ارزش آنها جبران می‌شود.

روش محاسبه بیشینه زیان

بیشینه زیان در استراتژی Short Iron Butterfly محدود است و زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام در سررسید دقیقاً برابر با قیمت اعمال میانی (B، مثلاً ۱۰۰۰ تومان) باشد. در این حالت، قراردادهای فروخته‌شده (Put و Call میانی) ارزش خود را از دست می‌دهند، اما قراردادهای خریداری‌شده (Put و Call OTM) بی‌ارزش هستند.

بیشینه زیان = [(قیمت اعمال بالا – قیمت اعمال میانی) × تعداد سهام – پرمیوم خالص دریافتی] × تعداد سهام

مثال:

• قیمت اعمال بالا (C) = 1050 تومان.
• قیمت اعمال میانی (B) = 1000 تومان.
• پرمیوم خالص دریافتی = ۶۰۰۰ تومان (۶۰ تومان به ازای هر سهم).
• بیشینه زیان = [(۱۰۵۰ – ۱۰۰۰) × ۱۰۰ – ۶۰۰۰] = (۵۰ × ۱۰۰ – ۶۰۰۰) = ۵۰۰۰ – ۶۰۰۰ = -۱۰۰۰ تومان.

در این مثال، پرمیوم خالص دریافتی بیشتر از تفاوت قیمت‌های اعمال است، بنابراین زیان صفر یا منفی نمی‌شود، اما معمولاً زیان برابر با تفاوت قیمت‌های اعمال منهای پرمیوم خالص است:

• بیشینه زیان = (۵۰ – ۶۰) × ۱۰۰ = ۰ تومان (یا محدود به ساختار قراردادها).

توجه: اگر پرمیوم خالص کمتر از تفاوت قیمت‌های اعمال باشد، زیان مثبت خواهد بود. برای مثال، اگر پرمیوم خالص ۴۰۰۰ تومان باشد:

• بیشینه زیان = (۵۰۰۰ – ۴۰۰۰) = ۱۰۰۰ تومان.

نقاط سربه‌سر (Break-Even Points)

استراتژی Short Iron Butterfly دارای دو نقطه سربه‌سر است که به‌صورت زیر محاسبه می‌شوند:

1. نقطه سربه‌سر پایینی:
   نقطه سربه‌سر پایین = قیمت اعمال میانی – پرمیوم خالص دریافتی ÷ تعداد سهام
2. نقطه سربه‌سر بالایی:
   نقطه سربه‌سر بالا = قیمت اعمال میانی + پرمیوم خالص دریافتی ÷ تعداد سهام

مثال:

• قیمت اعمال میانی (B) = 1000 تومان.
• پرمیوم خالص = ۶۰۰۰ تومان (۶۰ تومان به ازای هر سهم).
• نقطه سربه‌سر پایین = ۱۰۰۰ – ۶۰ = ۹۴۰ تومان.
• نقطه سربه‌سر بالا = ۱۰۰۰ + ۶۰ = ۱۰۶۰ تومان.

اگر قیمت سهام در سررسید کمتر از ۹۴۰ تومان یا بیشتر از ۱۰۶۰ تومان باشد، معامله‌گر سود کسب می‌کند (تا سقف پرمیوم خالص). در محدوده بین ۹۴۰ تا ۱۰۶۰ تومان، معامله منجر به زیان می‌شود (تا سقف بیشینه زیان).

مزایا و معایب استراتژی Short Iron Butterfly

مزایا:

• ریسک محدود: زیان حداکثر به تفاوت قیمت‌های اعمال منهای پرمیوم خالص محدود است.
• سود از حرکت‌های بزرگ: مناسب برای سناریوهایی با احتمال افزایش یا کاهش شدید قیمت.
• دریافت پرمیوم اولیه: فروش Put و Call میانی پرمیوم قابل توجهی ایجاد می‌کند.
• انعطاف‌پذیری: امکان تنظیم قیمت‌های اعمال برای سناریوهای خاص بازار.
• بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده با نزدیک شدن به سررسید ارزش خود را از دست می‌دهند.

معایب:

• سود محدود: سود حداکثر به پرمیوم خالص دریافتی محدود است.
• پیچیدگی بالا: مدیریت چهار قرارداد و پیش‌بینی دقیق بازار برای معامله‌گران مبتدی دشوار است.
• ریسک تخصیص زودهنگام: فروش قراردادهای Put و Call ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام شود.
• هزینه‌های معاملاتی: شامل چهار قرارداد است که کارمزدهای بالاتری نسبت به استراتژی‌های ساده‌تر دارد.
• نیاز به حرکت قیمتی بزرگ: موفقیت به پیش‌بینی صحیح حرکت قیمتی قابل توجه وابسته است.

نکات کلیدی برای معامله‌گران در ایران

• نقدینگی بازار: اطمینان حاصل کنید که سهام و قراردادهای اختیار معامله نقدینگی کافی دارند تا اجرای استراتژی بدون مشکل انجام شود.
• وجه تضمین: فروش قراردادهای Put و Call نیازمند وجه تضمین است. موجودی حساب خود را بررسی کنید.
• سبک اروپایی: قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولاً به سبک اروپایی هستند، یعنی فقط در سررسید قابل اعمال‌اند، که می‌تواند ریسک تخصیص زودهنگام را کاهش دهد.
• مدیریت ریسک: از ابزارهای مدیریت ریسک مانند نظارت فعال بر بازار و بستن زودهنگام موقعیت در صورت کاهش احتمال حرکت قیمتی استفاده کنید.
• شبیه‌سازی: قبل از اجرا، استراتژی را در حساب دمو یا با ابزارهای تحلیلی مانند OptionVue یا Thinkorswim تست کنید.
• توجه به نوسانات ضمنی: افزایش نوسانات ضمنی (Implied Volatility) می‌تواند ارزش قراردادهای فروخته‌شده را بالا برده و زیان را تشدید کند، اما کاهش آن به سود استراتژی کمک می‌کند. این استراتژی در شرایط نوسانات بالا بهتر عمل می‌کند.

جمع‌بندی

استراتژی Short Iron Butterfly یک روش پیشرفته برای معامله‌گران حرفه‌ای است که انتظار حرکت قیمتی قابل توجه در سهام را دارند، چه به سمت بالا و چه پایین. این استراتژی با ترکیب فروش و خرید قراردادهای Put و Call با قیمت‌های اعمال متفاوت، سود محدود و ریسک محدود ارائه می‌دهد و برای بازارهای پرنوسان مناسب است. با درک بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله، و محاسبات سود، زیان و نقاط سربه‌سر، می‌توانید این استراتژی را با احتیاط در بازار ایران پیاده کنید. برای اطلاعات بیشتر، به منابع معتبر مانند Fidelity یا Option Strategies Insider مراجعه کنید.

بیش از ۸۰ استراتژی با مثال از نماد های واقعی بازار در دوره نجوا آمده است