استراتژی Short Christmas Tree Spread With Puts چیست؟ راهنمای جامع و ساده

استراتژی Short Christmas Tree Spread With Puts یک استراتژی پیشرفته در بازار اختیار معامله (Options) است که شامل خرید و فروش چندین قرارداد اختیار فروش (Put Options) با قیمت‌های اعمال (Strike Prices) متفاوت و تاریخ سررسید یکسان است. این استراتژی برای معامله‌گرانی طراحی شده که دیدگاه نزولی ملایم نسبت به دارایی پایه (مثل سهام) دارند و انتظار دارند قیمت سهام تا سررسید قراردادها به زیر یک محدوده خاص کاهش یابد، اما نه به‌صورت شدید. Short Christmas Tree Spread With Puts یک استراتژی با سود محدود و ریسک محدود است که از دریافت پرمیوم اولیه و کاهش قیمت سهام سود می‌برد، اما در مقایسه با استراتژی‌های ساده‌تر مانند Short Put، پیچیدگی بیشتری دارد.

بازار هدف استراتژی Short Christmas Tree Spread With Puts

استراتژی Short Christmas Tree Spread With Puts برای شرایط زیر مناسب است:

• بازار با کاهش ملایم قیمت: وقتی معامله‌گر پیش‌بینی می‌کند که قیمت سهام تا سررسید قراردادها به زیر قیمت اعمال میانی کاهش خواهد یافت، اما کاهش شدیدی رخ نخواهد داد.
• معامله‌گران با تجربه حرفه‌ای: این استراتژی به دلیل پیچیدگی در مدیریت شش قرارداد و تحلیل دقیق بازار، برای معامله‌گران با تجربه بالا مناسب است و برای مبتدیان توصیه نمی‌شود.
• بازارهای با نقدینگی بالا: در بورس ایران، این استراتژی برای سهام شرکت‌های بزرگ با حجم معاملات بالا (مثل سهام بانکی، پتروشیمی یا فلزی) که قراردادهای اختیار معامله فعال دارند، بهتر اجرا می‌شود.
• معامله‌گرانی که به دنبال ریسک محدود هستند: کسانی که می‌خواهند با ریسک کنترل‌شده از کاهش ملایم قیمت سود ببرند، از این استراتژی استقبال می‌کنند.

این استراتژی در بازارهای با نوسانات بالا، روندهای صعودی قوی یا کاهش‌های شدید قیمت توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند منجر به زیان شود. همچنین، برای بازارهای کاملاً خنثی مناسب نیست، زیرا سود به کاهش ملایم قیمت وابسته است.

روش اجرا استراتژی Short Christmas Tree Spread With Puts

استراتژی Short Christmas Tree Spread With Puts شامل ترکیب شش قرارداد اختیار فروش با سه قیمت اعمال متفاوت و تاریخ سررسید یکسان است. این استراتژی معمولاً به‌صورت زیر ساختاربندی می‌شود:

1. خرید دو قرارداد اختیار فروش (Buy 2 Puts): با قیمت اعمال پایین‌ترین (معمولاً Out-of-the-Money یا OTM، مثلاً قیمت اعمال A).
2. فروش سه قرارداد اختیار فروش (Sell 3 Puts): با قیمت اعمال میانی (معمولاً نزدیک به At-the-Money یا ATM، مثلاً قیمت اعمال B).
3. خرید یک قرارداد اختیار فروش (Buy 1 Put): با قیمت اعمال بالاترین (معمولاً In-the-Money یا ITM یا نزدیک به ATM، مثلاً قیمت اعمال D)، در حالی که قیمت اعمال C بین B و D نادیده گرفته می‌شود.

هر قرارداد باید:

• روی یک دارایی پایه (مثل سهام یک شرکت) باشد.
• تاریخ سررسید یکسانی داشته باشد.
• تعداد سهام تحت پوشش یکسان باشد (مثلاً ۱۰۰ سهم برای هر قرارداد).
• قیمت‌های اعمال به‌صورت متوالی انتخاب شوند، با یک فاصله مشخص بین آنها (مثلاً ۹۵۰، ۱۰۰۰، ۱۰۵۰).

مراحل اجرا:

1. تحلیل بازار: مطمئن شوید که سهام تا سررسید قراردادها احتمالاً به زیر قیمت اعمال میانی (B) کاهش خواهد یافت، اما نه به‌صورت شدید به زیر قیمت اعمال پایین‌ترین (A). از تحلیل تکنیکال (مثل سطوح حمایت و مقاومت) یا بنیادی برای تأیید دیدگاه نزولی ملایم استفاده کنید.
2. انتخاب سهام و قراردادها:
   • سهام: سهامی با نقدینگی بالا و قراردادهای اختیار معامله فعال انتخاب کنید.
   • قیمت‌های اعمال: سه قیمت اعمال متوالی (مثلاً ۹۵۰، ۱۰۰۰، ۱۰۵۰) برای ایجاد ساختار استراتژی.
3. اجرای معامله:
   • دو قرارداد Put با قیمت اعمال پایین‌ترین (A) بخرید (پرداخت پرمیوم).
   • سه قرارداد Put با قیمت اعمال میانی (B) بفروشید (دریافت پرمیوم).
   • یک قرارداد Put با قیمت اعمال بالاترین (D) بخرید (پرداخت پرمیوم).
4. مدیریت معامله: موقعیت را تا سررسید یا بسته شدن زودهنگام (در صورت سود یا افزایش نوسانات) نظارت کنید. فروش قراردادهای Put ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام (Assignment Risk) شود.

مثال ساده:

فرض کنید سهام شرکت X با قیمت فعلی ۱۰۰۰ تومان معامله می‌شود و شما انتظار دارید قیمت تا یک ماه آینده به حدود ۹۵۰ تومان یا کمی پایین‌تر کاهش یابد، اما نه به‌صورت شدید. بنابراین:

• خرید ۲ قرارداد Put با قیمت اعمال ۹۵۰ تومان (OTM) به قیمت ۲۰ تومان هر کدام (هزینه = ۲ × ۲۰ × ۱۰۰ = ۴۰۰۰ تومان).
• فروش ۳ قرارداد Put با قیمت اعمال ۱۰۰۰ تومان (ATM) به قیمت ۵۰ تومان هر کدام (درآمد = ۳ × ۵۰ × ۱۰۰ = ۱۵۰۰۰ تومان).
• خرید ۱ قرارداد Put با قیمت اعمال ۱۰۵۰ تومان (ITM) به قیمت ۸۰ تومان (هزینه = ۱ × ۸۰ × ۱۰۰ = ۸۰۰۰ تومان).
• جریان نقدی خالص = ۱۵۰۰۰ – (۴۰۰۰ + ۸۰۰۰) = ۱۵۰۰۰ – ۱۲۰۰۰ = ۳۰۰۰ تومان (اعتبار خالص یا Net Credit) برای ۱۰۰ سهم.

منطق معامله‌گر از انجام Short Christmas Tree Spread With Puts

معامله‌گر با اجرای این استراتژی به دلایل زیر وارد معامله می‌شود:

• دیدگاه نزولی ملایم: معامله‌گر معتقد است که قیمت سهام تا سررسید به زیر قیمت اعمال میانی (۱۰۰۰ تومان) کاهش خواهد یافت، اما کاهش شدیدی به زیر قیمت اعمال پایین‌ترین (۹۵۰ تومان) رخ نخواهد داد. این باعث می‌شود قراردادهای فروخته‌شده (Put با قیمت ۱۰۰۰) ارزش کمتری داشته باشند یا بی‌ارزش شوند.
• ریسک محدود: قراردادهای خریداری‌شده (Put با قیمت‌های ۹۵۰ و ۱۰۵۰) ریسک را در صورت کاهش شدید یا افزایش قیمت سهام محدود می‌کنند، برخلاف استراتژی‌های Short Straddle یا Short Strangle که ریسک نامحدود دارند.
• دریافت پرمیوم اولیه: فروش سه قرارداد Put میانی پرمیوم قابل توجهی ایجاد می‌کند که هزینه خرید قراردادهای دیگر را جبران کرده و اعتبار خالص فراهم می‌کند.
• بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده با نزدیک شدن به سررسید ارزش زمانی خود را از دست می‌دهند (Theta Decay)، که به نفع معامله‌گر است اگر قیمت به محدوده مورد انتظار کاهش یابد.
• ساختار نامتقارن: این استراتژی به‌گونه‌ای طراحی شده که در کاهش ملایم قیمت سود بیشتری نسبت به افزایش قیمت فراهم می‌کند، که با دیدگاه نزولی ملایم همخوانی دارد.

این استراتژی به معامله‌گر امکان می‌دهد با ریسک کنترل‌شده از کاهش ملایم قیمت سود ببرد، اما نیازمند پیش‌بینی دقیق و مدیریت فعال است.

روش محاسبه بیشینه سود

بیشینه سود در استراتژی Short Christmas Tree Spread With Puts محدود است و زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام در سررسید دقیقاً برابر یا نزدیک به قیمت اعمال میانی (B، مثلاً ۱۰۰۰ تومان) باشد. در این حالت، قراردادهای فروخته‌شده (Put با قیمت ۱۰۰۰) بی‌ارزش یا کم‌ارزش می‌شوند، و قراردادهای خریداری‌شده نیز زیان محدودی دارند. فرمول سود به‌صورت زیر است:

بیشینه سود ≈ پرمیوم خالص دریافتی × تعداد سهام

مثال:

• پرمیوم خالص = ۳۰۰۰ تومان (اعتبار خالص برای ۱۰۰ سهم).
• بیشینه سود = ۳۰۰۰ تومان.

این سود زمانی محقق می‌شود که قیمت سهام در سررسید نزدیک به ۱۰۰۰ تومان باشد، زیرا قراردادهای فروخته‌شده بی‌ارزش می‌شوند و قراردادهای خریداری‌شده زیان محدودی دارند.

توجه: سود دقیق ممکن است بسته به تفاوت‌های جزئی در قیمت‌های اعمال و پرمیوم‌ها کمی متفاوت باشد. محاسبه دقیق نیازمند تحلیل پرداختی (Payoff) در قیمت‌های خاص است.

روش محاسبه بیشینه زیان

بیشینه زیان در استراتژی Short Christmas Tree Spread With Puts محدود است و در دو حالت رخ می‌دهد:

• کاهش شدید قیمت سهام: وقتی قیمت سهام به زیر قیمت اعمال پایین‌ترین (۹۵۰ تومان) برسد، قراردادهای فروخته‌شده و خریداری‌شده همگی در پول (In-the-Money) می‌شوند، اما قراردادهای خریداری‌شده زیان را محدود می‌کنند.
• افزایش قیمت سهام: وقتی قیمت سهام به بالای قیمت اعمال بالاترین (۱۰۵۰ تومان) برسد، تمام قراردادها بی‌ارزش می‌شوند، و زیان به پرمیوم خالص محدود می‌شود.

بیشینه زیان ≈ [(قیمت اعمال میانی – قیمت اعمال پایین) × تعداد قراردادهای فروخته‌شده – پرمیوم خالص دریافتی] × تعداد سهام

مثال:

• قیمت اعمال میانی (B) = 1000 تومان.
• قیمت اعمال پایین (A) = 950 تومان.
• تعداد قراردادهای فروخته‌شده = ۳٫
• پرمیوم خالص = ۳۰۰۰ تومان (برای ۱۰۰ سهم).
• بیشینه زیان در کاهش شدید = [(۱۰۰۰ – ۹۵۰) × ۳ – ۳۰] × ۱۰۰ = (۵۰ × ۳ – ۳۰) × ۱۰۰ = (۱۵۰ – ۳۰) × ۱۰۰ = ۱۲۰۰۰ تومان.
• در افزایش قیمت، زیان = پرمیوم خالص پرداختی (در صورت Net Debit) یا صفر (در صورت Net Credit).

در این مثال، بیشینه زیان در کاهش شدید قیمت ≈ ۱۲۰۰۰ تومان است.

نقاط سربه‌سر (Break-Even Points)

استراتژی Short Christmas Tree Spread With Puts معمولاً دارای دو نقطه سربه‌سر است که به‌صورت تقریبی به شکل زیر محاسبه می‌شوند (بسته به ساختار دقیق ممکن است پیچیده‌تر باشد):

1. نقطه سربه‌سر پایینی:
   نقطه سربه‌سر پایین ≈ قیمت اعمال میانی – (پرمیوم خالص دریافتی ÷ تعداد سهام)
2. نقطه سربه‌سر بالایی:
   نقطه سربه‌سر بالا ≈ قیمت اعمال میانی + (پرمیوم خالص دریافتی ÷ تعداد سهام)

مثال:

• قیمت اعمال میانی = ۱۰۰۰ تومان.
• پرمیوم خالص = ۳۰۰۰ تومان (برای ۱۰۰ سهم، یعنی ۳۰ تومان به ازای هر سهم).
• نقطه سربه‌سر پایین ≈ ۱۰۰۰ – ۳۰ = ۹۷۰ تومان.
• نقطه سربه‌سر بالا ≈ ۱۰۰۰ + ۳۰ = ۱۰۳۰ تومان.

اگر قیمت سهام در سررسید بین ۹۷۰ و ۱۰۳۰ تومان باشد، معامله‌گر سود کسب می‌کند (تا سقف بیشینه سود). خارج از این محدوده، زیان محدود به مقادیر محاسبه‌شده است.

توجه: نقاط سربه‌سر دقیق ممکن است به دلیل ساختار نامتقارن استراتژی نیاز به محاسبات پیچیده‌تر داشته باشند. استفاده از نرم‌افزارهای تحلیلی توصیه می‌شود.

مزایا و معایب استراتژی Short Christmas Tree Spread With Puts

مزایا:

• ریسک محدود: برخلاف Short Straddle یا Short Strangle، زیان حداکثر محدود است.
• سود در کاهش ملایم قیمت: مناسب برای دیدگاه‌های نزولی ملایم با پیش‌بینی دقیق.
• دریافت پرمیوم اولیه: فروش سه قرارداد Put میانی پرمیوم قابل توجهی ایجاد می‌کند.
• انعطاف‌پذیری: ساختار نامتقارن امکان تنظیم برای سناریوهای خاص را فراهم می‌کند.
• بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده با نزدیک شدن به سررسید ارزش خود را از دست می‌دهند.

معایب:

• سود محدود: سود حداکثر به پرمیوم خالص دریافتی و ساختار قراردادها محدود است.
• پیچیدگی بالا: مدیریت شش قرارداد و پیش‌بینی دقیق بازار برای معامله‌گران مبتدی دشوار است.
• ریسک تخصیص زودهنگام: فروش قراردادهای Put ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام شود.
• هزینه‌های معاملاتی: شامل شش قرارداد است که کارمزدهای بالاتری نسبت به استراتژی‌های ساده‌تر دارد.
• نیاز به پیش‌بینی دقیق: موفقیت به پیش‌بینی صحیح کاهش ملایم قیمت وابسته است.

نکات کلیدی برای معامله‌گران در ایران

• نقدینگی بازار: اطمینان حاصل کنید که سهام و قراردادهای اختیار معامله نقدینگی کافی دارند تا اجرای استراتژی بدون مشکل انجام شود.
• وجه تضمین: فروش قراردادهای Put نیازمند وجه تضمین است. موجودی حساب خود را بررسی کنید.
• سبک اروپایی: قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولاً به سبک اروپایی هستند، یعنی فقط در سررسید قابل اعمال‌اند، که می‌تواند ریسک تخصیص زودهنگام را کاهش دهد.
• مدیریت ریسک: از ابزارهای مدیریت ریسک مانند نظارت فعال بر بازار و بستن زودهنگام موقعیت در صورت تغییر پیش‌بینی بازار استفاده کنید.
• شبیه‌سازی: قبل از اجرا، استراتژی را در حساب دمو یا با ابزارهای تحلیلی تست کنید.
• توجه به نوسانات ضمنی: افزایش نوسانات ضمنی (Implied Volatility) می‌تواند ارزش قراردادهای فروخته‌شده را بالا برده و زیان را تشدید کند، اما کاهش آن به سود استراتژی کمک می‌کند. این استراتژی در شرایط نوسانات متوسط تا بالا بهتر عمل می‌کند.

جمع‌بندی

استراتژی Short Christmas Tree Spread With Puts یک روش پیشرفته برای معامله‌گران حرفه‌ای است که دیدگاه نزولی ملایم نسبت به بازار دارند و می‌خواهند با ریسک محدود از کاهش ملایم قیمت سهام سود ببرند. این استراتژی با ترکیب شش قرارداد Put با قیمت‌های اعمال متفاوت، سود محدود اما کنترل‌شده‌ای ارائه می‌دهد و در مقایسه با استراتژی‌های پرریسک‌تر مانند Short Straddle، ایمنی بیشتری دارد. با درک بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله، و محاسبات سود، زیان و نقاط سربه‌سر، می‌توانید این استراتژی را با احتیاط در بازار ایران پیاده کنید. برای اطلاعات بیشتر، به منابع معتبر مانند Fidelity یا Option Strategies Insider مراجعه کنید.

بیش از ۸۰ استراتژی با مثال از نماد های واقعی بازار در دوره نجوا آمده است