استراتژی Short Call Butterfly چیست؟ راهنمای جامع و ساده

استراتژی Short Call Butterfly یک استراتژی پیشرفته در بازار اختیار معامله (Options) است که شامل فروش و خرید چندین قرارداد اختیار خرید (Call Options) با قیمت‌های اعمال (Strike Prices) متفاوت و تاریخ سررسید یکسان می‌شود. این استراتژی برای معامله‌گرانی طراحی شده که انتظار دارند قیمت سهام به‌طور قابل توجهی از محدوده‌ای خاص فاصله بگیرد (چه صعودی و چه نزولی) و نوسانات قیمتی بزرگی رخ دهد. برخلاف Long Call Butterfly که برای بازارهای خنثی مناسب است، Short Call Butterfly یک استراتژی با سود محدود و ریسک محدود است که از حرکت‌های قیمتی بزرگ سود می‌برد.

بازار هدف استراتژی Short Call Butterfly

استراتژی Short Call Butterfly برای شرایط زیر مناسب است:

• بازار با احتمال حرکت قیمتی بزرگ: وقتی معامله‌گر انتظار دارد قیمت سهام به دلیل رویدادهای قریب‌الوقوع (مثل گزارش مالی، اخبار اقتصادی یا تغییرات بازار) به‌طور قابل توجهی افزایش یا کاهش یابد و از محدوده خاصی فاصله بگیرد.
• معامله‌گران با تجربه حرفه‌ای: این استراتژی به دلیل پیچیدگی در مدیریت چهار قرارداد و نیاز به تحلیل دقیق بازار، برای معامله‌گران با تجربه بالا مناسب است و برای مبتدیان توصیه نمی‌شود.
• بازارهای با نقدینگی بالا: در بورس ایران، این استراتژی برای سهام شرکت‌های بزرگ با حجم معاملات بالا (مثل سهام بانکی، پتروشیمی یا فلزی) که قراردادهای اختیار معامله فعال دارند، بهتر اجرا می‌شود.
• معامله‌گرانی که به دنبال سود از نوسانات بزرگ هستند: کسانی که می‌خواهند با ریسک محدود از حرکت‌های قیمتی قابل توجه در هر دو جهت (صعودی یا نزولی) سود ببرند، از این استراتژی استقبال می‌کنند.

این استراتژی در بازارهای خنثی یا با نوسانات کم توصیه نمی‌شود، زیرا سود آن به حرکت قیمتی بزرگ وابسته است و در غیر این صورت منجر به زیان می‌شود.

روش اجرا استراتژی Short Call Butterfly

استراتژی Short Call Butterfly شامل ترکیب چهار قرارداد اختیار خرید با سه قیمت اعمال متفاوت و تاریخ سررسید یکسان است. این استراتژی معکوس استراتژی Long Call Butterfly است و به‌صورت زیر ساختاربندی می‌شود:

1. فروش یک قرارداد Call (Sell 1 Call): با قیمت اعمال پایین (معمولاً At-the-Money یا ATM یا نزدیک به In-the-Money یا ITM، مثلاً قیمت اعمال A).
2. خرید دو قرارداد Call (Buy 2 Calls): با قیمت اعمال میانی (معمولاً Out-of-the-Money یا OTM، مثلاً قیمت اعمال B).
3. فروش یک قرارداد Call (Sell 1 Call): با قیمت اعمال بالا (معمولاً OTM، مثلاً قیمت اعمال C).

هر قرارداد باید:

• روی یک دارایی پایه (مثل سهام یک شرکت) باشد.
• تاریخ سررسید یکسانی داشته باشد.
• تعداد سهام تحت پوشش یکسان باشد (مثلاً ۱۰۰ سهم برای هر قرارداد).
• قیمت‌های اعمال به‌صورت متوالی انتخاب شوند، با فاصله‌های برابر یا متناسب (مثلاً ۹۵۰، ۱۰۰۰، ۱۰۵۰).

مراحل اجرا:

1. تحلیل بازار: مطمئن شوید که سهام احتمالاً به دلیل رویدادهای قریب‌الوقوع (مثل گزارش مالی یا اخبار) حرکت قیمتی قابل توجهی خواهد داشت و از محدوده قیمت‌های اعمال میانی (B) فاصله خواهد گرفت. از تحلیل تکنیکال (مثل شکست سطوح حمایت و مقاومت) یا بنیادی برای شناسایی پتانسیل نوسان استفاده کنید.
2. انتخاب سهام و قراردادها:
   • سهام: سهامی با نقدینگی بالا و قراردادهای اختیار معامله فعال انتخاب کنید.
   • قیمت‌های اعمال: سه قیمت اعمال متوالی (مثلاً ۹۵۰، ۱۰۰۰، ۱۰۵۰) برای ایجاد ساختار استراتژی.
3. اجرای معامله:
   • یک قرارداد Call با قیمت اعمال پایین (A) بفروشید (دریافت پرمیوم).
   • دو قرارداد Call با قیمت اعمال میانی (B) بخرید (پرداخت پرمیوم).
   • یک قرارداد Call با قیمت اعمال بالا (C) بفروشید (دریافت پرمیوم).
4. مدیریت معامله: موقعیت را تا سررسید یا بسته شدن زودهنگام (در صورت سود یا کاهش احتمال حرکت قیمتی) نظارت کنید. فروش قراردادهای Call ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام (Assignment Risk) شود.

مثال ساده:

فرض کنید سهام شرکت X با قیمت فعلی ۱۰۰۰ تومان معامله می‌شود و شما انتظار دارید قیمت به دلیل گزارش مالی آتی به‌طور قابل توجهی حرکت کند (صعودی یا نزولی). بنابراین:

• فروش ۱ قرارداد Call با قیمت اعمال ۹۵۰ تومان (ITM) به قیمت ۸۰ تومان (درآمد = ۸۰ × ۱۰۰ = ۸۰۰۰ تومان).
• خرید ۲ قرارداد Call با قیمت اعمال ۱۰۰۰ تومان (ATM) به قیمت ۵۰ تومان هر کدام (هزینه = ۲ × ۵۰ × ۱۰۰ = ۱۰۰۰۰ تومان).
• فروش ۱ قرارداد Call با قیمت اعمال ۱۰۵۰ تومان (OTM) به قیمت ۲۰ تومان (درآمد = ۲۰ × ۱۰۰ = ۲۰۰۰ تومان).
• جریان نقدی خالص = (۸۰۰۰ + ۲۰۰۰) – ۱۰۰۰۰ = ۱۰۰۰۰ – ۱۰۰۰۰ = ۰ تومان (در این مثال، بدون هزینه یا درآمد خالص اولیه، اما معمولاً ممکن است Net Credit یا Net Debit باشد).

منطق معامله‌گر از انجام Short Call Butterfly

معامله‌گر با اجرای این استراتژی به دلایل زیر وارد معامله می‌شود:

• دیدگاه حرکت قیمتی بزرگ: معامله‌گر معتقد است که قیمت سهام تا سررسید به‌طور قابل توجهی از قیمت اعمال میانی (۱۰۰۰ تومان) فاصله خواهد گرفت (چه به سمت بالا و چه پایین)، که باعث می‌شود قراردادهای فروخته‌شده ارزش کمتری داشته باشند یا بی‌ارزش شوند.
• سود محدود از حرکت‌های بزرگ: این استراتژی برای سناریوهایی طراحی شده که قیمت سهام به‌طور قابل توجهی افزایش یا کاهش یابد، و سود از پرمیوم دریافتی یا تفاوت قیمت‌های اعمال حاصل می‌شود.
• ریسک محدود: خرید دو قرارداد Call میانی ریسک را در صورت حرکت ملایم قیمت محدود می‌کند، برخلاف استراتژی‌های فروش محور مانند Short Straddle که ریسک نامحدود دارند.
• دریافت پرمیوم اولیه: فروش قراردادهای Call با قیمت‌های اعمال پایین و بالا پرمیوم قابل توجهی ایجاد می‌کند که هزینه خرید قراردادهای میانی را جبران می‌کند.
• بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده با نزدیک شدن به سررسید ارزش زمانی خود را از دست می‌دهند (Theta Decay)، که به نفع معامله‌گر است اگر قیمت به خارج از محدوده مورد انتظار حرکت کند.

این استراتژی به معامله‌گر امکان می‌دهد با ریسک کنترل‌شده از حرکت‌های قیمتی بزرگ در هر دو جهت سود ببرد، اما نیازمند پیش‌بینی دقیق نوسانات است.

روش محاسبه بیشینه سود

بیشینه سود در استراتژی Short Call Butterfly محدود است و زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام در سررسید به‌طور قابل توجهی بالاتر از قیمت اعمال بالا (C، مثلاً ۱۰۵۰ تومان) یا پایین‌تر از قیمت اعمال پایین (A، مثلاً ۹۵۰ تومان) باشد. در این حالت، قراردادهای فروخته‌شده و خریداری‌شده همگی در پول (In-the-Money) یا بی‌ارزش می‌شوند، و سود به پرمیوم خالص یا تفاوت قیمت‌های اعمال بستگی دارد.

بیشینه سود = پرمیوم خالص دریافتی × تعداد سهام (در صورت Net Credit)

یا

بیشینه سود = [(قیمت اعمال بالا – قیمت اعمال میانی) × تعداد سهام – پرمیوم خالص پرداختی] × تعداد سهام (در صورت Net Debit)

مثال:

• پرمیوم خالص = ۰ تومان (در مثال بالا، جریان نقدی خالص صفر است).
• فرض کنید قیمت سهام به ۱۱۰۰ تومان افزایش یابد:
  • Call فروخته‌شده ۹۵۰: زیان = (۱۱۰۰ – ۹۵۰ – ۸۰) × ۱۰۰ = ۷۰۰۰ تومان.
  • Callهای خریداری‌شده ۱۰۰۰: سود = [(۱۱۰۰ – ۱۰۰۰ – ۵۰) × ۲] × ۱۰۰ = (۵۰ × ۲) × ۱۰۰ = ۱۰۰۰۰ تومان.
  • Call فروخته‌شده ۱۰۵۰: زیان = (۱۱۰۰ – ۱۰۵۰ – ۲۰) × ۱۰۰ = ۳۰۰۰ تومان.
  • سود کل = ۱۰۰۰۰ – (۷۰۰۰ + ۳۰۰۰) = ۰ تومان (در این مثال، سود صفر است، اما با پرمیوم خالص مثبت، سود مثبت می‌شود).
• فرض کنید قیمت سهام به ۹۰۰ تومان کاهش یابد:
  • تمام Callها بی‌ارزش می‌شوند.
  • سود = پرمیوم خالص دریافتی = ۰ تومان (در این مثال).

توجه: در این مثال، پرمیوم خالص صفر است، اما معمولاً استراتژی با Net Credit اجرا می‌شود، که بیشینه سود برابر پرمیوم خالص خواهد بود (مثلاً ۲۰۰۰ تومان در صورت دریافت پرمیوم خالص).

روش محاسبه بیشینه زیان

بیشینه زیان در استراتژی Short Call Butterfly محدود است و زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام در سررسید دقیقاً برابر با قیمت اعمال میانی (B، مثلاً ۱۰۰۰ تومان) باشد. در این حالت، قراردادهای فروخته‌شده با قیمت اعمال پایین در پول (In-the-Money) هستند، و قراردادهای خریداری‌شده و فروخته‌شده با قیمت‌های بالاتر بی‌ارزش می‌شوند.

بیشینه زیان = [(قیمت اعمال میانی – قیمت اعمال پایین) × تعداد سهام – پرمیوم خالص دریافتی] × تعداد سهام

مثال:

• قیمت اعمال میانی (B) = 1000 تومان.
• قیمت اعمال پایین (A) = 950 تومان.
• پرمیوم خالص = ۰ تومان.
• بیشینه زیان = [(۱۰۰۰ – ۹۵۰) × ۱۰۰ – ۰] = ۵۰ × ۱۰۰ = ۵۰۰۰ تومان.

اگر پرمیوم خالص دریافتی وجود داشت (مثلاً ۲۰۰۰ تومان)، زیان کاهش می‌یافت:

• بیشینه زیان = (۵۰۰۰ – ۲۰۰۰) = ۳۰۰۰ تومان.

این زیان زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام در سررسید دقیقاً ۱۰۰۰ تومان باشد.

نقاط سربه‌سر (Break-Even Points)

استراتژی Short Call Butterfly معمولاً دارای دو نقطه سربه‌سر است که به‌صورت زیر محاسبه می‌شوند:

1. نقطه سربه‌سر پایینی:
   نقطه سربه‌سر پایین = قیمت اعمال پایین + پرمیوم خالص دریافتی ÷ تعداد سهام
2. نقطه سربه‌سر بالایی:
   نقطه سربه‌سر بالا = قیمت اعمال بالا – پرمیوم خالص دریافتی ÷ تعداد سهام

مثال:

• قیمت اعمال پایین (A) = 950 تومان.
• قیمت اعمال بالا (C) = 1050 تومان.
• پرمیوم خالص = ۰ تومان (برای ساده‌سازی، فرض کنید ۲۰ تومان به ازای هر سهم دریافت شده است).
• نقطه سربه‌سر پایین = ۹۵۰ + ۲۰ = ۹۷۰ تومان.
• نقطه سربه‌سر بالا = ۱۰۵۰ – ۲۰ = ۱۰۳۰ تومان.

اگر قیمت سهام در سررسید کمتر از ۹۷۰ تومان یا بیشتر از ۱۰۳۰ تومان باشد، معامله‌گر سود کسب می‌کند. در محدوده بین ۹۷۰ تا ۱۰۳۰ تومان، معامله منجر به زیان می‌شود (تا سقف بیشینه زیان).

توجه: نقاط سربه‌سر دقیق ممکن است به دلیل ساختار پرمیوم‌ها و تعداد قراردادها نیاز به محاسبات پیچیده‌تر داشته باشند. استفاده از نرم‌افزارهای تحلیلی توصیه می‌شود.

مزایا و معایب استراتژی Short Call Butterfly

مزایا:

• ریسک محدود: زیان حداکثر به تفاوت قیمت‌های اعمال و پرمیوم خالص محدود است.
• سود از حرکت‌های بزرگ: مناسب برای سناریوهایی با احتمال افزایش یا کاهش شدید قیمت.
• دریافت پرمیوم اولیه: فروش دو قرارداد Call پرمیوم قابل توجهی ایجاد می‌کند.
• انعطاف‌پذیری: امکان تنظیم قیمت‌های اعمال برای سناریوهای خاص بازار.
• بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده با نزدیک شدن به سررسید ارزش خود را از دست می‌دهند.

معایب:

• سود محدود: سود حداکثر به پرمیوم خالص یا تفاوت قیمت‌های اعمال محدود است.
• پیچیدگی بالا: مدیریت چهار قرارداد و پیش‌بینی دقیق بازار برای معامله‌گران مبتدی دشوار است.
• ریسک تخصیص زودهنگام: فروش قراردادهای Call ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام شود.
• هزینه‌های معاملاتی: شامل چهار قرارداد است که کارمزدهای بالاتری نسبت به استراتژی‌های ساده‌تر دارد.
• نیاز به حرکت قیمتی بزرگ: موفقیت به پیش‌بینی صحیح حرکت قیمتی قابل توجه وابسته است.

نکات کلیدی برای معامله‌گران در ایران

• نقدینگی بازار: اطمینان حاصل کنید که سهام و قراردادهای اختیار معامله نقدینگی کافی دارند تا اجرای استراتژی بدون مشکل انجام شود.
• وجه تضمین: فروش قراردادهای Call نیازمند وجه تضمین است. موجودی حساب خود را بررسی کنید.
• سبک اروپایی: قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولاً به سبک اروپایی هستند، یعنی فقط در سررسید قابل اعمال‌اند، که می‌تواند ریسک تخصیص زودهنگام را کاهش دهد.
• مدیریت ریسک: از ابزارهای مدیریت ریسک مانند نظارت فعال بر بازار و بستن زودهنگام موقعیت در صورت کاهش احتمال حرکت قیمتی استفاده کنید.
• شبیه‌سازی: قبل از اجرا، استراتژی را در حساب دمو یا با ابزارهای تحلیلی مانند OptionVue یا Thinkorswim تست کنید.
• توجه به نوسانات ضمنی: افزایش نوسانات ضمنی (Implied Volatility) می‌تواند ارزش قراردادهای فروخته‌شده را بالا برده و زیان را تشدید کند، اما کاهش آن به سود استراتژی کمک می‌کند. این استراتژی در شرایط نوسانات بالا بهتر عمل می‌کند.

جمع‌بندی

استراتژی Short Call Butterfly یک روش پیشرفته برای معامله‌گران حرفه‌ای است که انتظار حرکت قیمتی قابل توجه در سهام را دارند، چه به سمت بالا و چه پایین. این استراتژی با ترکیب فروش و خرید قراردادهای Call با قیمت‌های اعمال متفاوت، سود محدود و ریسک محدود ارائه می‌دهد و برای بازارهای پرنوسان مناسب است. با درک بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله، و محاسبات سود، زیان و نقاط سربه‌سر، می‌توانید این استراتژی را با احتیاط در بازار ایران پیاده کنید. برای اطلاعات بیشتر، به منابع معتبر مانند Fidelity یا Option Strategies Insider مراجعه کنید.

بیش از ۸۰ استراتژی با مثال از نماد های واقعی بازار در دوره نجوا آمده است