استراتژی Ratio Put Spread چیست؟ راهنمای جامع و ساده
استراتژی Ratio Put Spread یک استراتژی پیشرفته در بازار اختیار معامله (Options) است که ترکیبی از خرید و فروش قراردادهای اختیار فروش (Put Options) با قیمت‌های اعمال متفاوت و نسبت‌های نامتقارن است. این استراتژی برای معامله‌گرانی طراحی شده که دیدگاه نزولی ملایم تا خنثی نسبت به دارایی پایه (مثل سهام) دارند و می‌خواهند با هزینه کم یا حتی دریافت پرمیوم اولیه، از کاهش محدود قیمت یا ثبات قیمت سود ببرند. Ratio Put Spread با تنظیم نسبت قراردادهای فروخته‌شده به خریداری‌شده، انعطاف‌پذیری بالایی ارائه می‌دهد، اما ریسک‌های قابل توجهی نیز دارد.
بازار هدف استراتژی Ratio Put Spread
استراتژی Ratio Put Spread برای شرایط زیر مناسب است:
- بازار نزولی ملایم یا خنثی: وقتی معامله‌گر پیش‌بینی می‌کند که قیمت سهام کاهش محدودی خواهد داشت یا در محدوده‌ای خاص باقی خواهد ماند.
- معامله‌گران با تجربه متوسط تا حرفه‌ای: این استراتژی به دلیل پیچیدگی و ریسک‌های مرتبط با فروش تعداد بیشتری قرارداد نسبت به خرید، برای معامله‌گرانی که با مفاهیم اختیار معامله و مدیریت ریسک آشنا هستند، مناسب است.
- بازارهای با نقدینگی بالا: در بورس ایران، این استراتژی برای سهام شرکت‌های بزرگ با حجم معاملات بالا (مثل سهام بانکی، پتروشیمی یا فلزی) که قراردادهای اختیار معامله فعال دارند، بهتر اجرا می‌شود.
- معامله‌گرانی که به دنبال هزینه کم یا پرمیوم هستند: کسانی که می‌خواهند با هزینه ورودی پایین یا حتی دریافت پرمیوم اولیه وارد معامله شوند، از این استراتژی استقبال می‌کنند.
این استراتژی در بازارهای با کاهش شدید قیمت یا نوسانات بالا توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند منجر به زیان‌های قابل توجهی شود. همچنین، برای مبتدیان بدون تجربه کافی مناسب نیست.
روش اجرا استراتژی Ratio Put Spread
استراتژی Ratio Put Spread شامل خرید و فروش قراردادهای اختیار فروش با قیمت‌های اعمال متفاوت و نسبت نامتقارن (مثلاً ۱:۲ یا ۱:۳) است. ساختار معمول (برای نسبت ۱:۲) به‌صورت زیر است:
- خرید یک قرارداد اختیار فروش (Buy Put): با قیمت اعمال بالاتر (معمولاً At-the-Money یا ATM یا نزدیک به قیمت فعلی سهام) برای بهره‌مندی از کاهش قیمت.
- فروش دو قرارداد اختیار فروش (Sell Puts): با قیمت اعمال پایین‌تر (Out-of-the-Money یا OTM) برای دریافت پرمیوم و کاهش هزینه ورودی یا ایجاد درآمد اولیه.
هر قرارداد باید:
- روی یک دارایی پایه (مثل سهام یک شرکت) باشد.
- تاریخ سررسید یکسانی داشته باشد.
- تعداد سهام تحت پوشش قراردادها هماهنگ باشد، با توجه به نسبت (مثلاً ۱۰۰ سهم برای قرارداد خریداری‌شده و ۲۰۰ سهم برای قراردادهای فروخته‌شده در نسبت ۱:۲).
مراحل اجرا:
- تحلیل بازار: مطمئن شوید که سهام احتمالاً کاهش محدودی خواهد داشت یا در محدوده‌ای خاص باقی خواهد ماند. از تحلیل تکنیکال یا بنیادی برای تأیید دیدگاه نزولی ملایم یا خنثی استفاده کنید.
- انتخاب سهام و قراردادها:
- سهام: سهامی با نقدینگی بالا و قراردادهای اختیار معامله فعال انتخاب کنید.
- قرارداد خرید: قیمت اعمالی نزدیک به قیمت فعلی (ATM) برای پوشش کاهش قیمت.
- قراردادهای فروش: قیمت اعمالی پایین‌تر (OTM) که پرمیوم مناسبی ارائه دهند.
- اجرای معامله:
- یک قرارداد Put با قیمت اعمال بالاتر بخرید (پرداخت پرمیوم).
- دو قرارداد Put با قیمت اعمال پایین‌تر بفروشید (دریافت پرمیوم).
- مدیریت معامله: موقعیت خود را تا سررسید یا بسته شدن زودهنگام (در صورت سود یا تغییر شرایط بازار) نظارت کنید. توجه داشته باشید که فروش قراردادهای Put ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام (Assignment Risk) شود.
مثال ساده:
فرض کنید سهام شرکت X با قیمت فعلی ۱۰۰۰ تومان معامله می‌شود و شما انتظار دارید قیمت تا یک ماه آینده به حدود ۹۵۰ تومان کاهش یابد یا ثابت بماند. بنابراین، برای نسبت ۱:۲:
- یک قرارداد Put با قیمت اعمال ۱۰۰۰ تومان (ATM) به قیمت ۵۰ تومان می‌خرید.
- دو قرارداد Put با قیمت اعمال ۹۵۰ تومان (OTM) به قیمت ۲۰ تومان می‌فروشید.
- جریان نقدی خالص = (۲ × ۲۰) – ۵۰ = ۴۰ – ۵۰ = -۱۰ تومان (هزینه خالص یا Net Debit) به ازای هر سهم.
- برای ۱۰۰ سهم (۱ قرارداد خرید و ۲ قرارداد فروش)، هزینه خالص = ۱۰ × ۱۰۰ = ۱۰۰۰ تومان.
نکته: در برخی موارد، با انتخاب قیمت‌های اعمال مناسب، ممکن است پرمیوم دریافتی از فروش بیشتر از پرمیوم پرداختی باشد، که منجر به دریافت پرمیوم اولیه (Net Credit) می‌شود.
منطق معامله‌گر از انجام Ratio Put Spread
معامله‌گر با اجرای این استراتژی به دلایل زیر وارد معامله می‌شود:
- دیدگاه نزولی ملایم یا خنثی: معامله‌گر معتقد است که قیمت سهام تا سررسید کاهش محدودی خواهد داشت یا در محدوده‌ای بین قیمت‌های اعمال (۱۰۰۰ و ۹۵۰ تومان) باقی خواهد ماند، در نتیجه قراردادهای Put فروخته‌شده بی‌ارزش منقضی می‌شوند یا سود محدودی ایجاد می‌کنند.
- هزینه کم یا درآمد اولیه: فروش دو قرارداد OTM هزینه خرید قرارداد ATM را جبران می‌کند یا حتی پرمیوم اولیه ایجاد می‌کند.
- ریسک مدیریت‌شده در کاهش محدود: قرارداد خریداری‌شده (ATM) در صورت کاهش قیمت سود می‌دهد، در حالی که قراردادهای فروخته‌شده (OTM) ریسک را در کاهش‌های شدید افزایش می‌دهند.
- بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده (OTM) با نزدیک شدن به سررسید ارزش زمانی خود را به‌سرعت از دست می‌دهند، که به نفع معامله‌گر است.
- انعطاف‌پذیری: تنظیم نسبت (مثلاً ۱:۲ یا ۱:۳) و فاصله قیمت‌های اعمال امکان تطبیق استراتژی با دیدگاه بازار را فراهم می‌کند.
این استراتژی به معامله‌گر امکان می‌دهد با هزینه کم یا دریافت پرمیوم از کاهش محدود قیمت یا ثبات بازار سود ببرد، اما نیازمند مدیریت دقیق به دلیل ریسک در کاهش‌های شدید است.
روش محاسبه بیشینه سود
بیشینه سود در استراتژی Ratio Put Spread محدود است و به ساختار معامله بستگی دارد. برای معامله با هزینه خالص (Net Debit)، بیشینه سود زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام در سررسید برابر یا پایین‌تر از قیمت اعمال پایین‌تر باشد. فرمول تقریبی سود به‌صورت زیر است:
بیشینه سود = [(قیمت اعمال بالا – قیمت اعمال پایین) – هزینه خالص (Net Debit)] × تعداد سهام
مثال:
- قیمت اعمال بالا = ۱۰۰۰ تومان.
- قیمت اعمال پایین = ۹۵۰ تومان.
- هزینه خالص = ۱۰ تومان.
- بیشینه سود به ازای هر سهم = (۱۰۰۰ – ۹۵۰) – ۱۰ = ۵۰ – ۱۰ = ۴۰ تومان.
- برای ۱۰۰ سهم، بیشینه سود = ۴۰ × ۱۰۰ = ۴۰۰۰ تومان.
این سود زمانی محقق می‌شود که قیمت سهام در سررسید ۹۵۰ تومان یا کمتر باشد، زیرا قرارداد Put خریداری‌شده (۱۰۰۰) حداکثر سود را ایجاد می‌کند و قراردادهای فروخته‌شده (۹۵۰) در نقطه سربه‌سر یا زیان محدود هستند.
نکته برای Net Credit: اگر معامله با پرمیوم اولیه (Net Credit) اجرا شود، بیشینه سود برابر است با پرمیوم دریافتی، زمانی که قیمت سهام بالاتر از قیمت اعمال بالا (۱۰۰۰ تومان) باقی بماند.
روش محاسبه بیشینه زیان
بیشینه زیان در استراتژی Ratio Put Spread قابل توجه و بالقوه زیاد است، به‌ویژه در کاهش شدید قیمت سهام، زیرا تعداد قراردادهای فروخته‌شده بیشتر از قراردادهای خریداری‌شده است. زیان به شرح زیر محاسبه می‌شود:
زیان = [(قیمت اعمال پایین – قیمت سهام در سررسید) × (تعداد قراردادهای فروخته‌شده – تعداد قراردادهای خریداری‌شده) + هزینه خالص] × تعداد سهام
مثال:
فرض کنید قیمت سهام در سررسید به ۸۰۰ تومان کاهش یابد:
- قیمت اعمال پایین = ۹۵۰ تومان.
- هزینه خالص = ۱۰ تومان.
- نسبت = ۱:۲ (۱ قرارداد خرید، ۲ قرارداد فروش).
- زیان به ازای هر سهم = [(۹۵۰ – ۸۰۰) × (۲ – ۱) + ۱۰] = [۱۵۰ × ۱ + ۱۰] = ۱۶۰ تومان.
- برای ۱۰۰ سهم، زیان = ۱۶۰ × ۱۰۰ = ۱۶۰۰۰ تومان.
اگر قیمت سهام به صفر برسد:
- زیان به ازای هر سهم = [(۹۵۰ – ۰) × (۲ – ۱) + ۱۰] = [۹۵۰ + ۱۰] = ۹۶۰ تومان.
- برای ۱۰۰ سهم، زیان = ۹۶۰ × ۱۰۰ = ۹۶۰۰۰ تومان.
این نشان‌دهنده ریسک بالا در کاهش‌های شدید قیمت است، زیرا قراردادهای فروخته‌شده (OTM) تعهدات سنگینی ایجاد می‌کنند.
نقاط سربه‌سر (Break-Even Points)
استراتژی Ratio Put Spread معمولاً یک نقطه سربه‌سر در سمت نزولی دارد (برای Net Debit). نقطه سربه‌سر به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:
نقطه سربه‌سر = قیمت اعمال پایین – [(قیمت اعمال بالا – قیمت اعمال پایین) – هزینه خالص]
مثال:
- قیمت اعمال بالا = ۱۰۰۰ تومان.
- قیمت اعمال پایین = ۹۵۰ تومان.
- هزینه خالص = ۱۰ تومان.
- نقطه سربه‌سر = ۹۵۰ – [(۱۰۰۰ – ۹۵۰) – ۱۰] = ۹۵۰ – [۵۰ – ۱۰] = ۹۵۰ – ۴۰ = ۹۱۰ تومان.
اگر قیمت سهام در زمان سررسید ۹۱۰ تومان باشد، معامله‌گر نه سود می‌کند و نه زیان می‌بیند. اگر قیمت بین ۹۱۰ و ۱۰۰۰ تومان باشد، سود کسب می‌شود (تا سقف بیشینه سود). اگر قیمت کمتر از ۹۱۰ تومان باشد، زیان رخ می‌دهد.
نکته برای Net Credit: در صورت دریافت پرمیوم اولیه، نقطه سربه‌سر ممکن است در سمت نزولی تغییر کند و به پرمیوم دریافتی وابسته باشد.
مزایا و معایب استراتژی Ratio Put Spread
مزایا:
- هزینه کم یا پرمیوم اولیه: فروش تعداد بیشتری قرارداد می‌تواند هزینه ورودی را کاهش دهد یا حتی پرمیوم اولیه ایجاد کند.
- ریسک محدود در کاهش ملایم: قرارداد خریداری‌شده در کاهش‌های محدود سود می‌دهد.
- انعطاف‌پذیری: امکان تنظیم نسبت قراردادها (۱:۲، ۱:۳) و فاصله قیمت‌های اعمال.
- بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده (OTM) با نزدیک شدن به سررسید ارزش خود را از دست می‌دهند.
- مناسب برای بازارهای خنثی یا نزولی ملایم: در شرایط ثبات یا کاهش محدود قیمت عملکرد خوبی دارد.
معایب:
- ریسک بالا در کاهش شدید: فروش تعداد بیشتری قرارداد Put می‌تواند در کاهش‌های شدید قیمت به زیان‌های قابل توجهی منجر شود.
- پیچیدگی: نیازمند درک دقیق بازار و مدیریت ریسک است.
- ریسک تخصیص زودهنگام: فروش قراردادهای Put ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام شود.
- هزینه‌های معاملاتی: شامل چندین قرارداد است که کارمزدهای بالاتری دارد.
- نیاز به پیش‌بینی دقیق: موفقیت به پیش‌بینی صحیح محدوده قیمتی وابسته است.
نکات کلیدی برای معامله‌گران در ایران
- نقدینگی بازار: اطمینان حاصل کنید که سهام و قراردادهای اختیار معامله نقدینگی کافی دارند تا اجرای استراتژی بدون مشکل انجام شود.
- وجه تضمین: فروش قراردادهای Put نیازمند وجه تضمین است. موجودی حساب خود را بررسی کنید.
- سبک اروپایی: قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولاً به سبک اروپایی هستند، یعنی فقط در سررسید قابل اعمال‌اند، که می‌تواند ریسک تخصیص زودهنگام را کاهش دهد.
- مدیریت ریسک: از ابزارهای مدیریت ریسک مانند نظارت فعال بر بازار، تنظیم زودهنگام موقعیت یا خرید قراردادهای محافظتی در صورت افزایش نوسانات استفاده کنید.
- شبیه‌سازی: قبل از اجرا، استراتژی را در حساب دمو یا با ابزارهای تحلیلی تست کنید.
- توجه به نوسانات: افزایش نوسانات بازار (Implied Volatility) می‌تواند ارزش قراردادهای فروخته‌شده را افزایش دهد و ریسک را بالا ببرد. این استراتژی در شرایط کاهش نوسانات بهتر عمل می‌کند.
جمع‌بندی
استراتژی Ratio Put Spread یک روش پیشرفته برای معامله‌گرانی است که دیدگاه نزولی ملایم یا خنثی نسبت به بازار دارند و می‌خواهند با هزینه کم یا دریافت پرمیوم اولیه از کاهش محدود قیمت یا ثبات بازار سود ببرند. این استراتژی با تنظیم نسبت قراردادهای فروخته‌شده به خریداری‌شده، انعطاف‌پذیری بالایی ارائه می‌دهد، اما ریسک قابل توجهی در کاهش‌های شدید قیمت دارد. با درک بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله، و محاسبات سود، زیان و نقاط سربه‌سر، می‌توانید این استراتژی را با احتیاط در بازار ایران پیاده کنید.
بیش از ۸۰ استراتژی با مثال از نماد های واقعی بازار در دوره نجوا آمده است
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.