استراتژی Modified Put Butterfly چیست؟ راهنمای جامع و ساده

استراتژی Modified Put Butterfly یک استراتژی پیشرفته در بازار اختیار معامله (Options) است که نسخه‌ای اصلاح‌شده از استراتژی استاندارد Long Put Butterfly محسوب می‌شود. این استراتژی با تغییر در فاصله قیمت‌های اعمال (Strike Prices) یا نسبت قراردادها، انعطاف‌پذیری بیشتری برای تطبیق با دیدگاه‌های خاص بازار فراهم می‌کند. Modified Put Butterfly برای معامله‌گرانی مناسب است که انتظار دارند قیمت دارایی پایه (مثل سهام) در محدوده‌ای خاص با تمایل نزولی یا صعودی ملایم باقی بماند. این استراتژی با استفاده از قراردادهای اختیار فروش (Put Options) اجرا می‌شود و ریسک محدودی دارد، اما سود آن نیز محدود است.

بازار هدف استراتژی Modified Put Butterfly

استراتژی Modified Put Butterfly برای شرایط زیر مناسب است:

• بازار خنثی با تمایل نزولی یا صعودی ملایم: وقتی معامله‌گر پیش‌بینی می‌کند که قیمت سهام در محدوده‌ای نزدیک به قیمت اعمال میانی باقی خواهد ماند، اما ممکن است کمی به سمت پایین یا بالا حرکت کند.
• معامله‌گران با تجربه متوسط تا حرفه‌ای: این استراتژی به دلیل پیچیدگی در تنظیم قیمت‌های اعمال و مدیریت ریسک، برای معامله‌گرانی که با مفاهیم اختیار معامله آشنا هستند، مناسب است.
• بازارهای با نقدینگی بالا: در بورس ایران، این استراتژی برای سهام شرکت‌های بزرگ با حجم معاملات بالا (مثل سهام بانکی، پتروشیمی یا فلزی) که قراردادهای اختیار معامله فعال دارند، بهتر اجرا می‌شود.
• معامله‌گرانی که به دنبال ریسک محدود هستند: این استراتژی برای کسانی که می‌خواهند با هزینه ورودی پایین و ریسک کنترل‌شده وارد معامله شوند، جذاب است.

این استراتژی در بازارهای با نوسانات بالا یا روندهای قوی (صعودی یا نزولی شدید) توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند منجر به زیان شود. همچنین، برای مبتدیان بدون تجربه کافی مناسب نیست.

روش اجرا استراتژی Modified Put Butterfly

استراتژی Modified Put Butterfly شامل ترکیب چهار قرارداد اختیار فروش با سه قیمت اعمال متفاوت است، اما برخلاف Long Put Butterfly استاندارد که فاصله قیمت‌های اعمال برابر است، در این استراتژی فاصله بین قیمت‌های اعمال نامتقارن است تا با دیدگاه خاص معامله‌گر هماهنگ شود. ساختار معمول به‌صورت زیر است:

1. خرید یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال بالاتر (In-the-Money یا ITM): برای بهره‌مندی از کاهش احتمالی قیمت و پوشش ریسک.
2. فروش دو قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال میانی (At-the-Money یا ATM): برای دریافت پرمیوم و کاهش هزینه ورودی.
3. خرید یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال پایین‌تر (Out-of-the-Money یا OTM): برای محدود کردن ریسک در صورت کاهش شدید قیمت.

تفاوت کلیدی در فاصله نامتقارن قیمت‌های اعمال است. به‌عنوان مثال، فاصله بین قیمت اعمال میانی و پایین کمتر از فاصله بین قیمت اعمال بالا و میانی است، که باعث می‌شود استراتژی به سمت نزولی یا صعودی متمایل شود.

مراحل اجرا:

1. تحلیل بازار: مطمئن شوید که سهام احتمالاً در محدوده‌ای خاص با تمایل نزولی یا صعودی ملایم باقی خواهد ماند. از تحلیل تکنیکال یا بنیادی برای تأیید دیدگاه خنثی یا جهت‌دار استفاده کنید.
2. انتخاب سهام و قراردادها:
   • سهام: سهامی با نقدینگی بالا و قراردادهای اختیار معامله فعال انتخاب کنید.
   • قراردادها: قیمت اعمال بالا (ITM)، میانی (ATM) و پایین (OTM) را انتخاب کنید، با فاصله نامتقارن (مثلاً فاصله کمتر بین میانی و پایین).
3. اجرای معامله:
   • یک قرارداد Put با قیمت اعمال بالاتر بخرید.
   • دو قرارداد Put با قیمت اعمال میانی بفروشید.
   • یک قرارداد Put با قیمت اعمال پایین‌تر بخرید.
4. مدیریت معامله: موقعیت خود را تا سررسید یا بسته شدن زودهنگام (در صورت سود یا تغییر شرایط بازار) نظارت کنید. توجه داشته باشید که فروش قراردادهای Put ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام (Assignment Risk) شود.

مثال ساده:

فرض کنید سهام شرکت X با قیمت فعلی ۱۰۰۰ تومان معامله می‌شود و شما انتظار دارید قیمت تا یک ماه آینده در محدوده ۹۵۰ تا ۱۰۰۰ تومان باقی بماند، با تمایل نزولی ملایم. بنابراین:

• یک قرارداد Put با قیمت اعمال ۱۰۵۰ تومان (ITM) به قیمت ۷۰ تومان می‌خرید.
• دو قرارداد Put با قیمت اعمال ۱۰۰۰ تومان (ATM) به قیمت ۳۰ تومان می‌فروشید.
• یک قرارداد Put با قیمت اعمال ۹۵۰ تومان (OTM) به قیمت ۱۰ تومان می‌خرید.
• هزینه خالص (Net Debit) = (70 + 10) – (2 × ۳۰) = ۸۰ – ۶۰ = ۲۰ تومان به ازای هر سهم.
• برای ۱۰۰ سهم، هزینه خالص = ۲۰ × ۱۰۰ = ۲۰۰۰ تومان.

منطق معامله‌گر از انجام Modified Put Butterfly

معامله‌گر با اجرای این استراتژی به دلایل زیر وارد معامله می‌شود:

• دیدگاه خنثی با تمایل جهت‌دار: معامله‌گر معتقد است که قیمت سهام تا سررسید در محدوده‌ای نزدیک به قیمت اعمال میانی (۱۰۰۰ تومان) باقی خواهد ماند، اما ممکن است کمی نزول یا صعود کند. فاصله نامتقارن قیمت‌های اعمال امکان تنظیم استراتژی برای جهت‌گیری خاص (نزولی یا صعودی) را فراهم می‌کند.
• هزینه ورودی پایین: فروش دو قرارداد ATM هزینه خرید قراردادهای ITM و OTM را جبران می‌کند، که هزینه کلی را کاهش می‌دهد.
• ریسک محدود: این استراتژی ریسک را به هزینه ورودی (Net Debit) محدود می‌کند، که برای معامله‌گران محافظه‌کار جذاب است.
• بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده (ATM) با نزدیک شدن به سررسید ارزش زمانی خود را از دست می‌دهند، که به نفع معامله‌گر است.
• انعطاف‌پذیری: تنظیم فاصله قیمت‌های اعمال امکان تطبیق استراتژی با پیش‌بینی‌های خاص بازار را فراهم می‌کند.

این استراتژی به معامله‌گر امکان می‌دهد با هزینه کم و ریسک کنترل‌شده از ثبات قیمت یا حرکت محدود در جهت مورد انتظار سود ببرد.

روش محاسبه بیشینه سود

بیشینه سود در استراتژی Modified Put Butterfly محدود است و زمانی محقق می‌شود که قیمت سهام در زمان سررسید دقیقاً برابر با قیمت اعمال میانی باشد. فرمول تقریبی سود به‌صورت زیر است:

بیشینه سود = [(قیمت اعمال بالا – قیمت اعمال میانی) – هزینه خالص (Net Debit)] × تعداد سهام

مثال:

• قیمت اعمال بالا = ۱۰۵۰ تومان.
• قیمت اعمال میانی = ۱۰۰۰ تومان.
• هزینه خالص = ۲۰ تومان.
• بیشینه سود به ازای هر سهم = (۱۰۵۰ – ۱۰۰۰) – ۲۰ = ۵۰ – ۲۰ = ۳۰ تومان.
• برای ۱۰۰ سهم، بیشینه سود = ۳۰ × ۱۰۰ = ۳۰۰۰ تومان.

این سود زمانی محقق می‌شود که قیمت سهام در سررسید ۱۰۰۰ تومان باشد، زیرا قرارداد ITM (1050) حداکثر ارزش ذاتی را دارد، قراردادهای ATM (1000) بی‌ارزش منقضی می‌شوند و قرارداد OTM (950) نیز بی‌ارزش است.

روش محاسبه بیشینه زیان

بیشینه زیان در استراتژی Modified Put Butterfly محدود است و برابر با هزینه خالص (Net Debit) پرداختی برای ورود به معامله است. این زیان زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام در سررسید بالاتر از قیمت اعمال بالا یا پایین‌تر از قیمت اعمال پایین باشد.

بیشینه زیان = هزینه خالص (Net Debit) × تعداد سهام

مثال:

• هزینه خالص = ۲۰ تومان.
• برای ۱۰۰ سهم، بیشینه زیان = ۲۰ × ۱۰۰ = ۲۰۰۰ تومان.

این زیان زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام در سررسید بیشتر از ۱۰۵۰ تومان یا کمتر از ۹۵۰ تومان باشد، زیرا تمام قراردادها بی‌ارزش منقضی می‌شوند یا سود قرارداد ITM با زیان قراردادهای دیگر خنثی می‌شود.

نقاط سربه‌سر (Break-Even Points)

استراتژی Modified Put Butterfly معمولاً دو نقطه سربه‌سر دارد، که در آن‌ها معامله نه سود می‌دهد و نه زیان. این نقاط به‌صورت زیر محاسبه می‌شوند:

1. نقطه سربه‌سر بالایی:
   نقطه سربه‌سر بالا = قیمت اعمال بالا – هزینه خالص
2. نقطه سربه‌سر پایینی:
   نقطه سربه‌سر پایین = قیمت اعمال میانی – (قیمت اعمال بالا – قیمت اعمال میانی) + هزینه خالص

مثال:

• قیمت اعمال بالا = ۱۰۵۰ تومان.
• قیمت اعمال میانی = ۱۰۰۰ تومان.
• هزینه خالص = ۲۰ تومان.
• نقطه سربه‌سر بالا = ۱۰۵۰ – ۲۰ = ۱۰۳۰ تومان.
• نقطه سربه‌سر پایین = ۱۰۰۰ – (۱۰۵۰ – ۱۰۰۰) + ۲۰ = ۱۰۰۰ – ۵۰ + ۲۰ = ۹۷۰ تومان.

اگر قیمت سهام در زمان سررسید بین ۹۷۰ تومان و ۱۰۳۰ تومان باشد، معامله‌گر سود کسب می‌کند (تا سقف بیشینه سود). خارج از این محدوده، زیان محدود به هزینه خالص است.

مزایا و معایب استراتژی Modified Put Butterfly

مزایا:

• ریسک محدود: زیان حداکثر به هزینه ورودی (Net Debit) محدود است.
• هزینه پایین: فروش دو قرارداد ATM هزینه خرید قراردادهای ITM و OTM را جبران می‌کند.
• انعطاف‌پذیری: امکان تنظیم فاصله قیمت‌های اعمال برای تطبیق با دیدگاه نزولی یا صعودی ملایم.
• بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده با نزدیک شدن به سررسید ارزش خود را از دست می‌دهند.
• مناسب برای بازارهای کم‌نوسان: در بازارهای خنثی یا با نوسانات کم عملکرد خوبی دارد.

معایب:

• سود محدود: سود حداکثر به محدوده قیمت اعمال میانی وابسته است.
• پیچیدگی: نیازمند درک دقیق بازار و تنظیم صحیح قیمت‌های اعمال است.
• ریسک تخصیص زودهنگام: فروش قراردادهای ATM ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام شود.
• هزینه‌های معاملاتی: شامل چهار قرارداد است که کارمزدهای بالاتری نسبت به استراتژی‌های ساده‌تر دارد.
• نیاز به پیش‌بینی دقیق: موفقیت به پیش‌بینی صحیح محدوده قیمتی وابسته است.

نکات کلیدی برای معامله‌گران در ایران

• نقدینگی بازار: اطمینان حاصل کنید که سهام و قراردادهای اختیار معامله نقدینگی کافی دارند تا اجرای استراتژی بدون مشکل انجام شود.
• وجه تضمین: فروش قراردادهای Put نیازمند وجه تضمین است. موجودی حساب خود را بررسی کنید.
• سبک اروپایی: قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولاً به سبک اروپایی هستند، یعنی فقط در سررسید قابل اعمال‌اند، که می‌تواند ریسک تخصیص زودهنگام را کاهش دهد.
• مدیریت ریسک: از ابزارهای مدیریت ریسک مانند نظارت فعال بر بازار و تنظیم زودهنگام موقعیت در صورت افزایش نوسانات استفاده کنید.
• شبیه‌سازی: قبل از اجرا، استراتژی را در حساب دمو یا با ابزارهای تحلیلی تست کنید.
• توجه به نوسانات: افزایش نوسانات بازار (Implied Volatility) می‌تواند ارزش قراردادها را افزایش دهد و بر سودآوری اثر بگذارد. این استراتژی در شرایط کاهش نوسانات بهتر عمل می‌کند.

جمع‌بندی

استراتژی Modified Put Butterfly یک روش پیشرفته برای معامله‌گرانی است که دیدگاه خنثی با تمایل نزولی یا صعودی ملایم نسبت به بازار دارند و می‌خواهند با ریسک محدود و هزینه پایین از ثبات قیمت سهام در محدوده‌ای خاص سود ببرند. این استراتژی با تنظیم نامتقارن قیمت‌های اعمال، انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به Long Put Butterfly استاندارد ارائه می‌دهد. با درک بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله، و محاسبات سود، زیان و نقاط سربه‌سر، می‌توانید این استراتژی را با احتیاط در بازار ایران پیاده کنید.

بیش از ۸۰ استراتژی با مثال از نماد های واقعی بازار در دوره نجوا آمده است