استراتژی Long Put Butterfly چیست؟ راهنمای جامع و ساده

استراتژی Long Put Butterfly یک استراتژی پیشرفته در بازار اختیار معامله (Options) است که شامل خرید و فروش قراردادهای اختیار فروش (Put Options) با قیمت‌های اعمال (Strike Prices) متفاوت و تاریخ سررسید یکسان است. این استراتژی برای معامله‌گرانی طراحی شده که دیدگاه خنثی (Neutral) نسبت به دارایی پایه (مثل سهام) دارند و انتظار دارند قیمت سهام تا سررسید نزدیک به یک قیمت اعمال میانی خاص باقی بماند. Long Put Butterfly یک استراتژی با ریسک محدود و سود محدود است که هزینه ورودی پایینی دارد و از ثبات قیمت و کاهش ارزش زمانی سود می‌برد.

بازار هدف استراتژی Long Put Butterfly

استراتژی Long Put Butterfly برای شرایط زیر مناسب است:

• بازار خنثی با نوسانات کم: وقتی معامله‌گر پیش‌بینی می‌کند که قیمت سهام تا سررسید قراردادها در محدوده‌ای باریک نزدیک به قیمت اعمال میانی باقی خواهد ماند.
• معامله‌گران با تجربه متوسط تا حرفه‌ای: این استراتژی به دلیل پیچیدگی در مدیریت چندین قرارداد و تحلیل نوسانات، برای معامله‌گرانی که با مفاهیم اختیار معامله آشنا هستند، مناسب است.
• بازارهای با نقدینگی بالا: در بورس ایران، این استراتژی برای سهام شرکت‌های بزرگ با حجم معاملات بالا (مثل سهام بانکی، پتروشیمی یا فلزی) که قراردادهای اختیار معامله فعال دارند، بهتر اجرا می‌شود.
• معامله‌گرانی که به دنبال ریسک محدود هستند: کسانی که می‌خواهند با هزینه ورودی پایین و ریسک کنترل‌شده از ثبات قیمت سود ببرند، از این استراتژی استقبال می‌کنند.

این استراتژی در بازارهای با نوسانات بالا یا روندهای صعودی/نزولی قوی توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند منجر به زیان شود. همچنین، برای مبتدیان بدون تجربه کافی مناسب نیست.

روش اجرا استراتژی Long Put Butterfly

استراتژی Long Put Butterfly شامل ترکیب سه قرارداد اختیار فروش با قیمت‌های اعمال متفاوت و تاریخ سررسید یکسان است. ساختار به‌صورت زیر است:

1. خرید یک قرارداد اختیار فروش (Buy Put): با قیمت اعمال بالاتر (معمولاً At-the-Money یا ATM یا نزدیک به In-the-Money یا ITM) برای بهره‌مندی از کاهش احتمالی قیمت.
2. فروش دو قرارداد اختیار فروش (Sell 2 Puts): با قیمت اعمال میانی (معمولاً ATM یا نزدیک به قیمت فعلی سهام) برای دریافت پرمیوم و کاهش هزینه ورودی.
3. خرید یک قرارداد اختیار فروش (Buy Put): با قیمت اعمال پایین‌تر (Out-of-the-Money یا OTM) برای محدود کردن ریسک در کاهش شدید قیمت.

هر قرارداد باید:

• روی یک دارایی پایه (مثل سهام یک شرکت) باشد.
• تاریخ سررسید یکسانی داشته باشد.
• تعداد سهام تحت پوشش یکسان باشد (مثلاً ۱۰۰ سهم برای هر قرارداد).
• قیمت‌های اعمال به‌صورت متقارن یا نزدیک به متقارن انتخاب شوند، به‌طوری‌که فاصله بین قیمت اعمال بالا و میانی برابر با فاصله بین قیمت اعمال میانی و پایین باشد.

مراحل اجرا:

1. تحلیل بازار: مطمئن شوید که سهام تا سررسید قراردادها احتمالاً نزدیک به قیمت اعمال میانی باقی خواهد ماند. از تحلیل تکنیکال (مثل سطوح حمایت و مقاومت) یا بنیادی برای تأیید دیدگاه خنثی استفاده کنید.
2. انتخاب سهام و قراردادها:
   • سهام: سهامی با نقدینگی بالا و قراردادهای اختیار معامله فعال انتخاب کنید.
   • قیمت اعمال میانی: معمولاً ATM یا نزدیک به قیمت فعلی سهام.
   • قیمت‌های اعمال بالا و پایین: به‌صورت متقارن یا نزدیک به متقارن نسبت به قیمت میانی.
3. اجرای معامله:
   • یک قرارداد Put با قیمت اعمال بالاتر بخرید (پرداخت پرمیوم).
   • دو قرارداد Put با قیمت اعمال میانی بفروشید (دریافت پرمیوم).
   • یک قرارداد Put با قیمت اعمال پایین‌تر بخرید (پرداخت پرمیوم).
4. مدیریت معامله: موقعیت را تا سررسید یا بسته شدن زودهنگام (در صورت سود یا افزایش نوسانات) نظارت کنید. فروش قراردادهای Put ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام (Assignment Risk) شود.

مثال ساده:

فرض کنید سهام شرکت X با قیمت فعلی ۱۰۰۰ تومان معامله می‌شود و شما انتظار دارید قیمت تا یک ماه آینده نزدیک به ۱۰۰۰ تومان باقی بماند. بنابراین:

• یک قرارداد Put با قیمت اعمال ۱۰۵۰ تومان (ITM) به قیمت ۶۰ تومان می‌خرید.
• دو قرارداد Put با قیمت اعمال ۱۰۰۰ تومان (ATM) به قیمت ۴۰ تومان هر کدام می‌فروشید.
• یک قرارداد Put با قیمت اعمال ۹۵۰ تومان (OTM) به قیمت ۲۰ تومان می‌خرید.
• جریان نقدی خالص = (۲ × ۴۰) – (۶۰ + ۲۰) = ۸۰ – ۸۰ = ۰ تومان (در این مثال هزینه خالص صفر است، اما ممکن است Net Debit یا Net Credit باشد).
• برای ۱۰۰ سهم، هزینه خالص = ۰ تومان.

منطق معامله‌گر از انجام Long Put Butterfly

معامله‌گر با اجرای این استراتژی به دلایل زیر وارد معامله می‌شود:

• دیدگاه خنثی: معامله‌گر معتقد است که قیمت سهام تا سررسید نزدیک به قیمت اعمال میانی (۱۰۰۰ تومان) باقی خواهد ماند، بنابراین قراردادهای فروخته‌شده (Put با قیمت اعمال ۱۰۰۰) بی‌ارزش منقضی می‌شوند و پرمیوم آنها حفظ می‌شود.
• هزینه ورودی پایین: فروش دو قرارداد Put میانی هزینه خرید دو قرارداد Put دیگر را جبران می‌کند، که هزینه کلی را کاهش می‌دهد یا حتی به صفر می‌رساند.
• ریسک محدود: قراردادهای خریداری‌شده (Put با قیمت‌های اعمال ۱۰۵۰ و ۹۵۰) ریسک را در هر دو جهت (صعودی و نزولی) محدود می‌کنند.
• بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده (ATM) با نزدیک شدن به سررسید ارزش زمانی خود را به‌سرعت از دست می‌دهند (Theta Decay)، که به نفع معامله‌گر است.
• سود متمرکز: این استراتژی برای سناریوهایی که قیمت سهام در یک محدوده باریک باقی می‌ماند، سودآور است.

این استراتژی به معامله‌گر امکان می‌دهد با هزینه کم و ریسک کنترل‌شده از ثبات قیمت سود ببرد، اما نیازمند پیش‌بینی دقیق است.

روش محاسبه بیشینه سود

بیشینه سود در استراتژی Long Put Butterfly محدود است و زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام در سررسید دقیقاً برابر با قیمت اعمال میانی (قیمت اعمال قراردادهای فروخته‌شده) باشد. در این حالت، قرارداد Put با قیمت اعمال بالاتر در پول (In-the-Money) است و حداکثر سود را ایجاد می‌کند، در حالی که قراردادهای فروخته‌شده و Put با قیمت اعمال پایین‌تر بی‌ارزش منقضی می‌شوند. فرمول سود به‌صورت زیر است:

بیشینه سود = [(قیمت اعمال بالا – قیمت اعمال میانی) – پرمیوم خالص پرداختی یا + پرمیوم خالص دریافتی] × تعداد سهام

مثال:

• قیمت اعمال بالا = ۱۰۵۰ تومان.
• قیمت اعمال میانی = ۱۰۰۰ تومان.
• پرمیوم خالص = ۰ تومان (هزینه خالص صفر).
• بیشینه سود به ازای هر سهم = (۱۰۵۰ – ۱۰۰۰) – ۰ = ۵۰ تومان.
• برای ۱۰۰ سهم، بیشینه سود = ۵۰ × ۱۰۰ = ۵۰۰۰ تومان.

این سود زمانی محقق می‌شود که قیمت سهام در سررسید دقیقاً ۱۰۰۰ تومان باشد، زیرا قرارداد Put با قیمت اعمال ۱۰۵۰ در پول است و قراردادهای دیگر بی‌ارزش می‌شوند.

روش محاسبه بیشینه زیان

بیشینه زیان در استراتژی Long Put Butterfly محدود است و برابر با پرمیوم خالص پرداختی (Net Debit) است (در صورتی که هزینه خالص وجود داشته باشد). زیان در دو حالت رخ می‌دهد:

• افزایش قیمت سهام: وقتی قیمت سهام به بالای قیمت اعمال بالاترین قرارداد (۱۰۵۰ تومان) برسد.
• کاهش شدید قیمت سهام: وقتی قیمت سهام به زیر قیمت اعمال پایین‌ترین قرارداد (۹۵۰ تومان) برسد.

بیشینه زیان = پرمیوم خالص پرداختی (Net Debit) × تعداد سهام

مثال:

• پرمیوم خالص = ۰ تومان (هزینه خالص صفر در این مثال).
• بیشینه زیان = ۰ تومان (زیرا معامله‌گر هزینه‌ای پرداخت نکرده است).

اگر ساختار منجر به Net Debit شود (مثلاً پرمیوم خالص پرداختی ۱۰ تومان به ازای هر سهم):

• بیشینه زیان = ۱۰ × ۱۰۰ = ۱۰۰۰ تومان.

این زیان زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام در سررسید بیشتر از ۱۰۵۰ تومان یا کمتر از ۹۵۰ تومان باشد، زیرا تمام قراردادها بی‌ارزش می‌شوند یا سود و زیان آنها خنثی می‌شود.

نقاط سربه‌سر (Break-Even Points)

استراتژی Long Put Butterfly دارای دو نقطه سربه‌سر است که به‌صورت زیر محاسبه می‌شوند:

1. نقطه سربه‌سر پایینی:
   نقطه سربه‌سر پایین = قیمت اعمال پایین + پرمیوم خالص پرداختی (یا منهای پرمیوم خالص دریافتی)
2. نقطه سربه‌سر بالایی:
   نقطه سربه‌سر بالا = قیمت اعمال بالا – پرمیوم خالص پرداختی (یا به‌علاوه پرمیوم خالص دریافتی)

مثال:

• قیمت اعمال پایین = ۹۵۰ تومان.
• قیمت اعمال بالا = ۱۰۵۰ تومان.
• پرمیوم خالص = ۰ تومان.
• نقطه سربه‌سر پایین = ۹۵۰ + ۰ = ۹۵۰ تومان.
• نقطه سربه‌سر بالا = ۱۰۵۰ – ۰ = ۱۰۵۰ تومان.

اگر قیمت سهام در سررسید بین ۹۵۰ و ۱۰۵۰ تومان باشد، معامله‌گر سود کسب می‌کند (تا سقف بیشینه سود). خارج از این محدوده، زیان محدود به پرمیوم پرداختی (در صورت وجود) است.

مزایا و معایب استراتژی Long Put Butterfly

مزایا:

• ریسک محدود: زیان حداکثر به پرمیوم خالص پرداختی (در صورت وجود) محدود است.
• هزینه پایین: فروش دو قرارداد Put میانی هزینه خرید قراردادها را جبران می‌کند و گاهی هزینه را به صفر می‌رساند.
• بهره‌مندی از کاهش ارزش زمانی: قراردادهای فروخته‌شده با نزدیک شدن به سررسید ارزش خود را از دست می‌دهند.
• مناسب برای بازار خنثی: در شرایط ثبات قیمت در محدوده باریک عملکرد خوبی دارد.
• انعطاف‌پذیری در تنظیم: امکان تنظیم قیمت‌های اعمال برای سود یا ریسک متفاوت.

معایب:

• سود محدود: سود حداکثر به محدوده قیمت اعمال میانی وابسته است.
• پیچیدگی: نیازمند مدیریت سه قرارداد و درک دقیق بازار است.
• ریسک تخصیص زودهنگام: فروش قراردادهای Put ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام شود.
• هزینه‌های معاملاتی: شامل سه قرارداد است که کارمزدهای بالاتری نسبت به استراتژی‌های ساده‌تر دارد.
• نیاز به پیش‌بینی دقیق: موفقیت به پیش‌بینی صحیح ثبات قیمت در محدوده باریک وابسته است.

نکات کلیدی برای معامله‌گران در ایران

• نقدینگی بازار: اطمینان حاصل کنید که سهام و قراردادهای اختیار معامله نقدینگی کافی دارند تا اجرای استراتژی بدون مشکل انجام شود.
• وجه تضمین: فروش قراردادهای Put نیازمند وجه تضمین است. موجودی حساب خود را بررسی کنید.
• سبک اروپایی: قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولاً به سبک اروپایی هستند، یعنی فقط در سررسید قابل اعمال‌اند، که می‌تواند ریسک تخصیص زودهنگام را کاهش دهد.
• مدیریت ریسک: از ابزارهای مدیریت ریسک مانند نظارت فعال بر بازار و بستن زودهنگام موقعیت در صورت افزایش نوسانات استفاده کنید.
• شبیه‌سازی: قبل از اجرا، استراتژی را در حساب دمو یا با ابزارهای تحلیلی تست کنید.
• توجه به نوسانات ضمنی: کاهش نوسانات ضمنی (Implied Volatility) به سود استراتژی کمک می‌کند، اما افزایش آن می‌تواند ارزش قراردادهای فروخته‌شده را بالا برده و سود را کاهش دهد. این استراتژی در شرایط نوسانات پایین بهتر عمل می‌کند.

جمع‌بندی

استراتژی Long Put Butterfly یک روش پیشرفته برای معامله‌گرانی است که دیدگاه خنثی نسبت به بازار دارند و می‌خواهند با ریسک محدود و هزینه ورودی پایین از ثبات قیمت در یک محدوده باریک سود ببرند. این استراتژی با ترکیب خرید و فروش قراردادهای Put با قیمت‌های اعمال متفاوت، سود محدود اما جذابی در بازارهای کم‌نوسان ارائه می‌دهد، اما نیازمند پیش‌بینی دقیق و مدیریت فعال است. با درک بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله، و محاسبات سود، زیان و نقاط سربه‌سر، می‌توانید این استراتژی را با احتیاط در بازار ایران پیاده کنید.

بیش از ۸۰ استراتژی با مثال از نماد های واقعی بازار در دوره نجوا آمده است