استراتژی Conversion چیست؟ راهنمای جامع و ساده

استراتژی Conversion یکی از استراتژی‌های پیشرفته در بازار اختیار معامله (Options) است که برای معامله‌گرانی طراحی شده که به دنبال بهره‌برداری از ناکارآمدی‌های قیمتی در بازار یا قفل کردن سود بدون ریسک (Arbitrage) هستند. این استراتژی ترکیبی از موقعیت‌های خرید و فروش در سهام و قراردادهای اختیار معامله است که به‌طور تئوریک سود بدون ریسک یا با ریسک بسیار کم ایجاد می‌کند. Conversion معمولاً در بازارهایی استفاده می‌شود که اختلاف قیمت بین قراردادهای اختیار معامله و دارایی پایه وجود دارد.

بازار هدف استراتژی Conversion

استراتژی Conversion برای شرایط زیر مناسب است:

• بازارهای با ناکارآمدی قیمتی: وقتی معامله‌گر تشخیص می‌دهد که قیمت قراردادهای اختیار معامله (Call و Put) با قیمت دارایی پایه هماهنگی ندارد و فرصت آربیتراژ وجود دارد.
• معامله‌گران با تجربه حرفه‌ای: این استراتژی به دلیل پیچیدگی، نیاز به محاسبات دقیق و مدیریت چندین موقعیت، برای معامله‌گرانی که با مفاهیم پیشرفته اختیار معامله و آربیتراژ آشنا هستند، مناسب است.
• بازارهای با نقدینگی بالا: در بورس ایران، این استراتژی برای سهام شرکت‌های بزرگ با حجم معاملات بالا (مثل سهام بانکی، پتروشیمی یا فلزی) که قراردادهای اختیار معامله فعال دارند، بهتر اجرا می‌شود.
• معامله‌گرانی که به دنبال سود بدون ریسک هستند: کسانی که می‌خواهند از اختلاف قیمت‌ها سود تضمین‌شده کسب کنند یا موقعیت‌های خود را با ریسک کم قفل کنند، از این استراتژی استقبال می‌کنند.

این استراتژی در بازارهایی که قیمت‌ها کاملاً کارآمد هستند یا نقدینگی کافی وجود ندارد، کمتر کاربردی است. همچنین، به دلیل پیچیدگی و نیاز به سرمایه قابل توجه، برای مبتدیان مناسب نیست.

روش اجرا استراتژی Conversion

استراتژی Conversion شامل ترکیب سه موقعیت در سهام و قراردادهای اختیار معامله است که به‌صورت زیر اجرا می‌شود:

1. خرید سهام (Buy Stock): خرید تعداد مشخصی از سهام دارایی پایه (مثلاً ۱۰۰ سهم).
2. فروش یک قرارداد اختیار خرید (Sell Call): با قیمت اعمال و تاریخ سررسید مشخص (معمولاً At-the-Money یا ATM).
3. خرید یک قرارداد اختیار فروش (Buy Put): با همان قیمت اعمال و تاریخ سررسید قرارداد اختیار خرید.

هر سه موقعیت باید:

• روی یک دارایی پایه (مثل سهام یک شرکت) باشند.
• قراردادهای اختیار معامله تاریخ سررسید و قیمت اعمال یکسانی داشته باشند.
• تعداد سهام خریداری‌شده با تعداد سهام تحت پوشش قراردادهای اختیار معامله (مثلاً ۱۰۰ سهم) هماهنگ باشد.

مراحل اجرا:

1. تحلیل بازار: اختلاف قیمت بین قرارداد اختیار خرید، قرارداد اختیار فروش و سهام را شناسایی کنید. این اختلاف معمولاً از نقض برابری Put-Call Parity ناشی می‌شود.
2. انتخاب قراردادها و سهام:
   • سهام: سهامی را انتخاب کنید که نقدینگی کافی داشته باشد و قراردادهای اختیار معامله فعال برای آن موجود باشد.
   • قراردادها: قیمت اعمال و سررسیدی را انتخاب کنید که اختلاف قیمت قابل بهره‌برداری باشد (معمولاً ATM برای نقدینگی بهتر).
3. اجرای معامله:
   • تعداد مشخصی از سهام را بخرید (پرداخت قیمت سهام).
   • یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال مشخص بفروشید (دریافت پرمیوم).
   • یک قرارداد اختیار فروش با همان قیمت اعمال و سررسید بخرید (پرداخت پرمیوم).
4. مدیریت معامله: موقعیت را تا سررسید نگه دارید یا در صورت تغییر شرایط بازار، زودهنگام تنظیم کنید. هدف قفل کردن سود بدون ریسک است.

مثال ساده:

فرض کنید سهام شرکت X با قیمت فعلی ۱۰۰۰ تومان معامله می‌شود و شما یک ناکارآمدی قیمتی در قراردادهای اختیار معامله با قیمت اعمال ۱۰۰۰ تومان و سررسید یک ماهه شناسایی کرده‌اید:

• ۱۰۰ سهم از شرکت X را با قیمت ۱۰۰۰ تومان می‌خرید (هزینه = ۱۰۰۰ × ۱۰۰ = ۱۰۰۰۰۰ تومان).
• یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۰۰۰ تومان می‌فروشید و ۶۰ تومان پرمیوم دریافت می‌کنید (درآمد = ۶۰ × ۱۰۰ = ۶۰۰۰ تومان).
• یک قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۱۰۰۰ تومان می‌خرید و ۵۰ تومان پرمیوم پرداخت می‌کنید (هزینه = ۵۰ × ۱۰۰ = ۵۰۰۰ تومان).
• جریان نقدی خالص اولیه = -۱۰۰۰۰۰ + ۶۰۰۰ – ۵۰۰۰ = -۹۹۰۰۰ تومان.
• فرض کنید نرخ بهره بدون ریسک برای یک ماه ۱% باشد، بنابراین هزینه تأمین مالی ۹۹۰۰۰ تومان حدود ۹۹۰ تومان است.

منطق معامله‌گر از انجام Conversion

معامله‌گر با اجرای این استراتژی به دلایل زیر وارد معامله می‌شود:

• بهره‌برداری از ناکارآمدی قیمتی: معامله‌گر از نقض برابری Put-Call Parity (یعنی عدم تعادل بین قیمت سهام، Call و Put) استفاده می‌کند تا سود بدون ریسک یا کم‌ریسک کسب کند.
• قفل کردن سود: ترکیب خرید سهام، فروش اختیار خرید و خرید اختیار فروش، موقعیت را به‌گونه‌ای تنظیم می‌کند که نتیجه نهایی در سررسید صرف‌نظر از قیمت دارایی، ثابت باشد.
• مدیریت ریسک آربیتراژ: این استراتژی ریسک تغییرات قیمت دارایی را حذف می‌کند و سود را به اختلاف پرمیوم‌ها و هزینه تأمین مالی وابسته می‌کند.
• بهره‌مندی از نقدینگی: در بازارهای با نقدینگی بالا، معامله‌گر می‌تواند به‌سرعت موقعیت‌ها را باز و بسته کند.

این استراتژی به معامله‌گر اجازه می‌دهد با شناسایی ناکارآمدی‌های بازار، سود تضمین‌شده یا کم‌ریسک کسب کند، اما نیازمند محاسبات دقیق و دسترسی به نقدینگی است.

روش محاسبه بیشینه سود

بیشینه سود در استراتژی Conversion محدود است و معمولاً برابر با اختلاف پرمیوم‌ها منهای هزینه‌های تأمین مالی و کارمزد. فرمول تقریبی سود به‌صورت زیر است:

بیشینه سود = [(پرمیوم دریافتی از Call – پرمیوم پرداختی برای Put) – هزینه تأمین مالی – کارمزد] × تعداد سهام

مثال:

• پرمیوم دریافتی از Call = 60 تومان.
• پرمیوم پرداختی برای Put = 50 تومان.
• هزینه تأمین مالی = ۹۹۰ تومان (برای ۱۰۰ سهم).
• فرض کنید کارمزد صفر باشد.
• سود به ازای هر سهم = (۶۰ – ۵۰) = ۱۰ تومان.
• سود کل برای ۱۰۰ سهم = (۱۰ × ۱۰۰) – ۹۹۰ = ۱۰۰۰ – ۹۹۰ = ۱۰ تومان.

این سود زمانی محقق می‌شود که معامله‌گر موقعیت را تا سررسید نگه دارد و قیمت سهام در سررسید هر مقداری باشد، زیرا ساختار Conversion نتیجه را خنثی می‌کند:

• اگر قیمت سهام بالاتر از ۱۰۰۰ تومان باشد، قرارداد Call اعمال می‌شود و سهام با قیمت ۱۰۰۰ تومان فروخته می‌شود.
• اگر قیمت سهام پایین‌تر از ۱۰۰۰ تومان باشد، قرارداد Put اعمال می‌شود و سهام با قیمت ۱۰۰۰ تومان خریداری می‌شود.
• در هر دو حالت، معامله‌گر سهام را با قیمت اعمال (۱۰۰۰ تومان) تسویه می‌کند و سود از اختلاف پرمیوم‌ها باقی می‌ماند.

روش محاسبه بیشینه زیان

بیشینه زیان در استراتژی Conversion معمولاً صفر یا بسیار کم است، زیرا این استراتژی برای قفل کردن سود بدون ریسک طراحی شده است. با این حال، زیان ممکن است در موارد زیر رخ دهد:

• هزینه‌های تأمین مالی بالا: اگر نرخ بهره یا هزینه قرض گرفتن سهام بیشتر از اختلاف پرمیوم‌ها باشد.
• کارمزدهای بالا: کارمزدهای کارگزاری می‌توانند سود را کاهش دهند یا به زیان تبدیل کنند.
• ناکارآمدی اجرایی: اگر قیمت‌ها در زمان اجرا تغییر کنند یا نقدینگی کافی وجود نداشته باشد.

مثال:

اگر هزینه تأمین مالی به ۱۵۰۰ تومان افزایش یابد:

• سود به ازای هر سهم = ۱۰ تومان.
• زیان کل برای ۱۰۰ سهم = (۱۰ × ۱۰۰) – ۱۵۰۰ = ۱۰۰۰ – ۱۵۰۰ = -۵۰۰ تومان.

در عمل، معامله‌گر قبل از اجرا اطمینان حاصل می‌کند که هزینه‌ها سود را از بین نبرند.

نقاط سربه‌سر (Break-Even Points)

در استراتژی Conversion، نقطه سربه‌سر به‌صورت سنتی وجود ندارد، زیرا نتیجه معامله صرف‌نظر از قیمت دارایی پایه در سررسید ثابت است. سود یا زیان به اختلاف پرمیوم‌ها و هزینه‌های تأمین مالی بستگی دارد، نه به حرکت قیمت سهام. با این حال، می‌توان نقطه سربه‌سر را به‌صورت زیر تعریف کرد:

نقطه سربه‌سر = زمانی که سود خالص (پرمیوم دریافتی – پرمیوم پرداختی – هزینه تأمین مالی – کارمزد) برابر صفر باشد.

مثال:

• پرمیوم خالص = ۶۰ – ۵۰ = ۱۰ تومان.
• نقطه سربه‌سر زمانی است که هزینه تأمین مالی = ۱۰ × ۱۰۰ = ۱۰۰۰ تومان.
• اگر هزینه تأمین مالی کمتر از ۱۰۰۰ تومان باشد، سود کسب می‌شود؛ اگر بیشتر باشد، زیان رخ می‌دهد.

مزایا و معایب استراتژی Conversion

مزایا:

• سود بدون ریسک (در تئوری): در صورت شناسایی صحیح ناکارآمدی قیمتی، سود تضمین‌شده است.
• ریسک محدود: ساختار استراتژی تغییرات قیمت دارایی را خنثی می‌کند.
• مناسب برای بازارهای ناکارآمد: امکان بهره‌برداری از اختلاف قیمت‌ها در بازارهای کمتر توسعه‌یافته.
• انعطاف‌پذیری: امکان تنظیم موقعیت برای بازارهای مختلف.

معایب:

• پیچیدگی بالا: نیازمند محاسبات دقیق و درک عمیق برابری Put-Call Parity.
• هزینه‌های تأمین مالی: نرخ بهره یا هزینه‌های قرض می‌توانند سود را کاهش دهند.
• نیاز به نقدینگی بالا: خرید سهام و اجرای قراردادها سرمایه قابل توجهی نیاز دارد.
• کارمزدهای بالا: کارمزدهای کارگزاری می‌توانند سود را از بین ببرند.
• وابستگی به ناکارآمدی: در بازارهای کارآمد، فرصت‌های آربیتراژ نادر هستند.

نکات کلیدی برای معامله‌گران در ایران

• نقدینگی بازار: اطمینان حاصل کنید که سهام و قراردادهای اختیار معامله نقدینگی کافی دارند تا اجرای سریع و بدون لغزش قیمتی (Slippage) انجام شود.
• هزینه‌های تأمین مالی: نرخ بهره و هزینه‌های قرض گرفتن سهام را بررسی کنید تا سود آربیتراژ از بین نرود.
• سبک اروپایی: قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولاً به سبک اروپایی هستند، یعنی فقط در سررسید قابل اعمال‌اند، که برنامه‌ریزی را ساده‌تر می‌کند.
• مدیریت ریسک: از ابزارهای تحلیلی برای شناسایی ناکارآمدی‌های قیمتی استفاده کنید و از اجرای معامله در شرایط ناپایدار بازار اجتناب کنید.
• شبیه‌سازی: قبل از اجرا، استراتژی را در حساب دمو یا با ابزارهای تحلیلی تست کنید.
• توجه به کارمزدها: کارمزدهای کارگزاری را در محاسبات سود لحاظ کنید.

جمع‌بندی

استراتژی Conversion یک روش پیشرفته برای معامله‌گرانی است که به دنبال بهره‌برداری از ناکارآمدی‌های قیمتی در بازار اختیار معامله هستند و می‌خواهند سود بدون ریسک یا کم‌ریسک کسب کنند. این استراتژی با ترکیب خرید سهام، فروش اختیار خرید و خرید اختیار فروش، امکان قفل کردن سود را فراهم می‌کند، اما پیچیدگی و نیاز به سرمایه و نقدینگی بالا آن را به معامله‌گران حرفه‌ای محدود می‌کند. با درک بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله، و محاسبات سود و زیان، می‌توانید این استراتژی را با احتیاط در بازار ایران پیاده کنید.

بیش از ۸۰ استراتژی با مثال از نماد های واقعی بازار در دوره نجوا آمده است