استراتژی Bear Call Spread چیست؟ راهنمای جامع و ساده
استراتژی Bear Call Spread یکی از استراتژی‌های پرکاربرد در بازار اختیار معامله (Options) است که برای معامله‌گرانی طراحی شده که دیدگاه نزولی یا خنثی نسبت به دارایی پایه (مثل سهام یا شاخص) دارند و می‌خواهند با ریسک و سود محدود از کاهش یا ثبات قیمت سود ببرند. این استراتژی ترکیبی از فروش و خرید قراردادهای اختیار خرید (Call Options) است که به معامله‌گر امکان دریافت پرمیوم اولیه را می‌دهد و در عین حال ریسک را محدود می‌کند.
بازار هدف استراتژی Bear Call Spread
استراتژی Bear Call Spread برای شرایط زیر مناسب است:
- بازار نزولی یا خنثی: وقتی معامله‌گر پیش‌بینی می‌کند که قیمت دارایی پایه (مثل سهام یا شاخص) کاهش خواهد یافت یا از یک سطح قیمتی خاص بالاتر نخواهد رفت.
- معامله‌گران با تجربه مبتدی تا متوسط: این استراتژی به دلیل سادگی نسبی و ریسک محدود، برای معامله‌گرانی که با مفاهیم اولیه اختیار معامله آشنا هستند، مناسب است.
- بازارهای با نقدینگی بالا: در بورس ایران، این استراتژی برای قراردادهای اختیار معامله سهام شرکت‌های بزرگ یا شاخص‌هایی با حجم معاملات بالا (مثل شاخص کل) بهتر اجرا می‌شود.
- معامله‌گرانی که به دنبال درآمد محدود با ریسک کنترل‌شده هستند: کسانی که می‌خواهند از پرمیوم اولیه سود ببرند و همزمان ریسک را محدود نگه دارند، از این استراتژی استقبال می‌کنند.
این استراتژی در بازارهای صعودی قوی توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند منجر به زیان حداکثری شود. همچنین، برای معامله‌گرانی که به دنبال سودهای نامحدود هستند، مناسب نیست.
روش اجرا استراتژی Bear Call Spread
استراتژی Bear Call Spread شامل ترکیب دو قرارداد اختیار خرید با قیمت‌های اعمال متفاوت و تاریخ سررسید یکسان است:
- فروش یک قرارداد اختیار خرید (Sell Call): با قیمت اعمال پایین‌تر (معمولاً At-the-Money یا OTM نزدیک به قیمت فعلی بازار) برای دریافت پرمیوم بالاتر.
- خرید یک قرارداد اختیار خرید (Buy Call): با قیمت اعمال بالاتر (Out-of-the-Money یا OTM) برای محدود کردن ریسک در صورت افزایش قیمت.
هر دو قرارداد باید:
- روی یک دارایی پایه (مثل سهام یک شرکت یا شاخص) باشند.
- تاریخ سررسید یکسانی داشته باشند.
- تعداد یکسانی از سهام (مثلاً ۱۰۰ سهم به ازای هر قرارداد) را پوشش دهند.
مراحل اجرا:
- تحلیل بازار: مطمئن شوید که دارایی پایه احتمالاً کاهش قیمت خواهد داشت یا از یک سطح قیمتی خاص (قیمت اعمال قرارداد فروخته‌شده) بالاتر نخواهد رفت. از تحلیل تکنیکال یا بنیادی برای تأیید دیدگاه نزولی یا خنثی استفاده کنید.
- انتخاب قراردادها:
- قرارداد فروشی: قیمت اعمالی نزدیک به قیمت فعلی بازار یا کمی بالاتر (OTM) انتخاب کنید که پرمیوم بالایی داشته باشد.
- قرارداد خریدی: قیمت اعمالی بالاتر از قرارداد فروشی انتخاب کنید که هزینه پرمیوم آن کمتر باشد، اما ریسک را محدود کند.
- اجرای معامله:
- یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال پایین‌تر بفروشید (دریافت پرمیوم).
- همزمان، یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال بالاتر بخرید (پرداخت پرمیوم).
- مدیریت معامله: موقعیت خود را تا سررسید یا بسته شدن زودهنگام (در صورت سود یا تغییر شرایط بازار) نظارت کنید. توجه داشته باشید که فروش اختیار خرید ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام (Assignment Risk) شود.
مثال ساده:
فرض کنید سهام شرکت X با قیمت فعلی ۱۰۰۰ تومان معامله می‌شود و شما پیش‌بینی می‌کنید که قیمت تا یک ماه آینده به بالای ۱۱۰۰ تومان نخواهد رسید. بنابراین:
- یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۰۰۰ تومان (ATM) می‌فروشید و ۶۰ تومان پرمیوم دریافت می‌کنید.
- یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۱۰۰ تومان (OTM) می‌خرید و ۲۰ تومان پرمیوم پرداخت می‌کنید.
- پرمیوم خالص دریافتی = ۶۰ – ۲۰ = ۴۰ تومان به ازای هر سهم.
- درآمد کل برای ۱۰۰ سهم = ۴۰ × ۱۰۰ = ۴۰۰۰ تومان.
منطق معامله‌گر از انجام Bear Call Spread
معامله‌گر با اجرای این استراتژی به دلایل زیر وارد معامله می‌شود:
- دیدگاه نزولی یا خنثی: معامله‌گر معتقد است که قیمت دارایی پایه تا سررسید به بالای قیمت اعمال قرارداد فروخته‌شده (مثلاً ۱۰۰۰ تومان) نخواهد رسید، در نتیجه هر دو قرارداد بی‌ارزش منقضی می‌شوند و پرمیوم خالص به‌عنوان سود حفظ می‌شود.
- دریافت پرمیوم اولیه: فروش قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال پایین‌تر، پرمیوم بالاتری فراهم می‌کند که هزینه خرید قرارداد با قیمت اعمال بالاتر را جبران می‌کند.
- ریسک محدود: خرید قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال بالاتر، زیان بالقوه در صورت افزایش شدید قیمت را محدود می‌کند، برخلاف فروش اختیار خرید به‌تنهایی (Naked Call).
- مدیریت ریسک و بازده: این استراتژی تعادل مناسبی بین سود محدود و ریسک محدود ایجاد می‌کند، که برای معامله‌گران محافظه‌کار جذاب است.
این استراتژی به معامله‌گر اجازه می‌دهد با ریسک کنترل‌شده از کاهش یا ثبات قیمت سود ببرد، اما نیازمند تحلیل دقیق بازار است.
روش محاسبه بیشینه سود
بیشینه سود در استراتژی Bear Call Spread محدود است و برابر با پرمیوم خالص دریافتی از معامله است. فرمول آن به‌صورت زیر است:
بیشینه سود = (پرمیوم دریافتی از قرارداد فروشی – پرمیوم پرداختی برای قرارداد خریدی) × تعداد سهام
مثال:
- پرمیوم دریافتی = ۶۰ تومان.
- پرمیوم پرداختی = ۲۰ تومان.
- پرمیوم خالص دریافتی = ۶۰ – ۲۰ = ۴۰ تومان.
- برای ۱۰۰ سهم، بیشینه سود = ۴۰ × ۱۰۰ = ۴۰۰۰ تومان.
این سود زمانی محقق می‌شود که قیمت دارایی پایه در زمان سررسید پایین‌تر یا برابر با قیمت اعمال قرارداد فروشی (۱۰۰۰ تومان) باشد، زیرا هر دو قرارداد بی‌ارزش منقضی می‌شوند و معامله‌گر پرمیوم خالص را نگه می‌دارد.
روش محاسبه بیشینه زیان
بیشینه زیان در استراتژی Bear Call Spread محدود است و برابر است با تفاوت بین قیمت‌های اعمال دو قرارداد منهای پرمیوم خالص دریافتی. فرمول آن به‌صورت زیر است:
بیشینه زیان = [(قیمت اعمال قرارداد خریدی – قیمت اعمال قرارداد فروشی) – پرمیوم خالص دریافتی] × تعداد سهام
مثال:
- قیمت اعمال قرارداد فروشی = ۱۰۰۰ تومان.
- قیمت اعمال قرارداد خریدی = ۱۱۰۰ تومان.
- پرمیوم خالص دریافتی = ۴۰ تومان.
- بیشینه زیان به ازای هر سهم = (۱۱۰۰ – ۱۰۰۰) – ۴۰ = ۶۰ تومان.
- برای ۱۰۰ سهم، بیشینه زیان = ۶۰ × ۱۰۰ = ۶۰۰۰ تومان.
این زیان زمانی رخ می‌دهد که قیمت دارایی پایه در زمان سررسید بالاتر یا برابر با قیمت اعمال قرارداد خریدی (۱۱۰۰ تومان) باشد، زیرا قرارداد فروشی اعمال می‌شود و قرارداد خریدی برای پوشش زیان استفاده می‌شود.
نقاط سربه‌سر (Break-Even Points)
نقطه سربه‌سر قیمتی است که در آن معامله نه سود می‌دهد و نه زیان. در استراتژی Bear Call Spread، نقطه سربه‌سر به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:
نقطه سربه‌سر = قیمت اعمال قرارداد فروشی + پرمیوم خالص دریافتی
مثال:
- قیمت اعمال قرارداد فروشی = ۱۰۰۰ تومان.
- پرمیوم خالص دریافتی = ۴۰ تومان.
- نقطه سربه‌سر = ۱۰۰۰ + ۴۰ = ۱۰۴۰ تومان.
اگر قیمت دارایی پایه در زمان سررسید ۱۰۴۰ تومان باشد، معامله‌گر نه سود می‌کند و نه زیان می‌بیند. اگر قیمت پایین‌تر از ۱۰۴۰ تومان باشد، سود کسب می‌شود (تا سقف پرمیوم خالص)، و اگر بالاتر باشد، زیان رخ می‌دهد (تا سقف بیشینه زیان).
مزایا و معایب استراتژی Bear Call Spread
مزایا:
- ریسک محدود: خرید قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال بالاتر، زیان بالقوه را محدود می‌کند.
- سود محدود اما قابل پیش‌بینی: پرمیوم خالص دریافتی به‌عنوان سود در بازارهای نزولی یا خنثی حفظ می‌شود.
- سادگی نسبی: نسبت به استراتژی‌های پیچیده‌تر، اجرای آن برای معامله‌گران با تجربه متوسط آسان‌تر است.
- مناسب برای بازارهای خنثی: حتی اگر قیمت ثابت بماند، سود حداکثری محقق می‌شود.
معایب:
- سود محدود: سود به پرمیوم خالص دریافتی محدود است و پتانسیل سود نامحدود ندارد.
- ریسک تخصیص زودهنگام: فروش اختیار خرید ممکن است منجر به تخصیص زودهنگام شود، به‌ویژه اگر قرارداد در پول (In-the-Money) باشد.
- نیاز به تحلیل دقیق: پیش‌بینی نادرست بازار می‌تواند به زیان حداکثری منجر شود.
- هزینه‌های کارمزد: کارمزدهای کارگزاری ممکن است سود را کاهش دهند.
نکات کلیدی برای معامله‌گران در ایران
- نقدینگی بازار: اطمینان حاصل کنید که دارایی پایه (مثل سهام شرکت‌های بزرگ) نقدینگی کافی برای اجرای قراردادهای اختیار معامله دارد.
- وجه تضمین: فروش قرارداد اختیار خرید نیازمند وجه تضمین است. موجودی حساب خود را بررسی کنید.
- سبک اروپایی: قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولاً به سبک اروپایی هستند، یعنی فقط در سررسید قابل اعمال‌اند، که می‌تواند ریسک تخصیص زودهنگام را کاهش دهد.
- مدیریت ریسک: از ابزارهای مدیریت ریسک مانند نظارت فعال بر بازار و تنظیم زودهنگام موقعیت استفاده کنید.
- شبیه‌سازی: قبل از اجرا، استراتژی را در حساب دمو یا با ابزارهای تحلیلی تست کنید.
- توجه به نوسانات و زمان: کاهش ارزش زمانی (Time Decay) به نفع این استراتژی است، اما تغییرات در نوسانات بازار (Implied Volatility) می‌توانند بر پرمیوم‌ها اثر بگذارند.
جمع‌بندی
استراتژی Bear Call Spread یک روش کاربردی برای معامله‌گرانی است که دیدگاه نزولی یا خنثی نسبت به بازار دارند و می‌خواهند با ریسک و سود محدود از کاهش یا ثبات قیمت دارایی سود ببرند. این استراتژی با ترکیب فروش و خرید قراردادهای اختیار خرید، امکان کسب پرمیوم اولیه با ریسک کنترل‌شده را فراهم می‌کند. با درک بازار هدف، روش اجرا، منطق معامله، و محاسبات سود، زیان و نقاط سربه‌سر، می‌توانید این استراتژی را با اطمینان در بازار ایران پیاده کنید.
بیش از ۸۰ استراتژی با مثال از نماد های واقعی بازار در دوره نجوا آمده است
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.